donderdag 24 november 2011

Calouste Gulbenkian Museum in Lissabon

Naar Lissabon gaan zonder het Museu Calouste Gulbenkian te bezoeken is best vergelijkbaar met een verblijf in Parijs, waarbij je zowel het Louvre als het Orsay Museum links laat liggen. Uiteraard zijn de collecties van de instellingen in Parijs flink wat groter, maar een private collectie als die van Gulbenkian omschrijft met zijn zowat 6000 stukken een bijzonder ruim gamma op kunsthistorisch en artistiek-technisch vlak.
Calouste Sarkis GOULBENKIAN werd in Turkije (1869) geboren in een van oorsprong Armeense familie. Hij maakte fortuin als pionier in de olie-industrie en besteedde enorm veel aandacht en kapitaal aan de opbouw van een gediversifieerde kunstcollectie.
Hij woonde geruime tijd in Londen en vanaf 1922 in Parijs (momenteel loopt hierover een tentoonstelling in het museum), maar week in 1942, onder invloed van de oorlogsomstandigheden in Frankrijk, uit naar Portugal. Hij overleed in 1955 in Lissabon.
Na zijn dood werd de Fundação Calouste Gulbenkian opgericht om, geheel volgens zijn wilsbeschikking, zijn complete collectie onder een dak samen te brengen. Uiteindelijk kon in 1969 het Museu Calouste Gulbenkian de deuren openen, met een collectie van de klassieke en oosterse antieken tot de Europese kunst uit de eerste helft van de twintigste eeuw.


Het museum in het Park Santa Gertrudes is een schitterend geheel, waar natuur en cultuur op ongelooflijke wijze een eenheid vormen. Het park en het museum met zijn verschillende onderdelen vormen een oase in deze grootstedelijke ongeving.
Voor de inwoners van Lissabon en de toeristen vormt deze instelling met vaste collecties, tijdelijke tentoonstellingen, concerten, restaurant en cafetaria een familiaal en cultureel ontmoetingscentrum van onschatbare waarde.

We brachten ondermeer een bezoek aan twee tijdelijke tentoonstellingen.


De eerste 'In the presence of things' vormt het tweede deel van een project rond vier eeuwen stilleven in de Europese schilderkunst. Het eerste deel bekeek in het voorjaar van 2010 de 17de en de 18de eeuw. Nu is de 19de en 20ste eeuw, met meerbepaald de periode van 1840 tot 1955 aan de beurt.

De opkomst van de fotografie tussen 1839 en 1849 speelt hier uiteraard een belangrijke rol. Beeldende kunstenaars waren niet langer 'veroordeeld' tot een realistische weergave, maar konden nu ongehinderd met het onderwerp experimenteren.
Het jongste werk in de tentoonstelling, uit 1955 (het jaar van overlijden van Gulbenkian), is niet toevallig een stilleven van Giorgio MORANDI, die ongetwijfeld de absolute meester in de verfijning en de vereenvoudiging van het genre mag genoemd worden.
Deze tentoonstelling is niet chronologisch, maar thematisch opgebouwd. Daardoor kan je als toeschouwer zelf een parcours uitstippelen.
Je ontkomt echter niet aan een opeenvolging van grote, internationaal erkende kunstenaars als Manet, Monet, Renoir, Van Gogh, Gauguin, Cezanne, Braque, Picasso, Dali, Magritte, Matisse,... aangevuld met enkele grote Portugese namen als Vieira da Silva of Amadeo de Souza-Cardoso.

Tot 8 januari 2012
di, woe, vr, zo: 10 - 18 uur
do, za: 10 - 20 uur


We kunnen je zeker een tweede tijdelijke tentoonstelling aanbevelen: 'L'Hôtel Gulbenkian, 51, Avenue d'Iena: Memoria do Sitio', waarin het Parijse verblijf (1922-1942) van Gulbenkian op verbluffende wijze geëvoceerd wordt. Hij liet het huis uit 1889 verbouwen tot een plaats voor zijn familie en zijn collectie kunstwerken, die hij toen reeds als zijn kinderen omschreef.

Tot 22 januari 2012: di tot zo van 10 tot 18 uur

Gesloten op 25 december en 1 januari

MUSEU CALOUSTE GULBENKIAN

zondag 20 november 2011

Museu do Chiado in Lissabon

'Museu nacional de arte contemporânea' is wellicht beter bekend als MUSEU DO CHIADO, naar de gelijknamige wijk in het centrum van Lissabon.

Jorge Vieira, Sem titulo (Duas Cabeças), 1953, MNAC, inv. 2095

Als nationaal museum voor hedendaagse kunst beheert het een collectie Portugese kunst van 1850 tot heden, waarvan uiteraard slechts een klein gedeelte permanent getoond wordt. Tijdelijke tentoonstellingen vullen het programma aan.
José Pedro Croft, Sem titulo, 2009, (Ferro, vidro e espelho)
Cortesia Galeria Filhomeno Soares, Lisboa

Het gebouw dankt zijn oorsprong aan het klooster 'São Francisco da Cidade', waarin het sinds 1911 gevestigd was. Na een zware brand in 1988 in deze buurt en daaropvolgende verbouwingen, werd het museum in 1994 heropend.
Museu do Chiado - detail

De ontvangstuimte toont nog de historische gewelven, maar de hele architectuur voldoet grondig aan de noden van een modern museum op mensenmaat.
Tussen de museumingang en het museumcafé ligt een schitterende beeldentuin langs de straatkant.
Museu do Chiado - beeldentuin

Nog tot 22 januari 2012 loopt er onder andere een tentoonstelling 'AN INTERPRETATION OF PORTUGUESE ART: 30 years AICA/MC PRICE, visual arts', met een aantal absolute pareltjes.

MNAC - Museu do Chiado
Rua Serpa Pinto, 4
1200-444 LISBOA

Vanaf Rua Garret, vlakbij Café Brasileira (met de sculptuur van een zittende Pessoa) neem je de Rua Serpa Pinto naar beneden... even verder rechts is een pleintje met het geboortehuis van Pessoa en daarvoor een sculptuur van Pessoa met een boek rond zijn hoofd (door Jean-Michel FOLON).
Museu do Chiado ligt wat verder aan de linkerkant.

Museu do Chiado - gewelven in de ontvangstruimte

donderdag 17 november 2011

Jean-Marie Bytebier met 'Interstice' bij Galerie Van De Weghe in Antwerpen

De nieuwe ruimte van Galerie Van De Weghe in de Antwerpse Pourbusstraat is totaal anders dan de 'huiselijkheid' van het herenhuis voordien in de Museumstraat. Deze 'white cube' biedt nieuwe mogelijkheden en wellicht een andere kijk op het werk van een aantal huiskunstenaars. Grotere werken zullen hier ongetwijfeld beter tot hun recht komen.


Met de tentoonstelling 'Interstice' speelt Jean-Marie BYTEBIER (°1963) rechtstreeks in op het ruimtelijke thema.
Interstice staat immers voor synoniemen als opening, scheur, uitsparing, kloof,... 'tussenruimte'.
Maar zoals tegengestelde polen elkaar aantrekken, worden ook uiterste betekenissen door Jean-Marie Bytebier tegenover elkaar uitgespeeld. Zo stond hij erop de normale doorgang tot de tentoonstellingszaal af te sluiten en de toeschouwers via de open bureauruimte binnen te laten.
(c) Jean-Marie Bytebier & Galerie Van De Weghe

Meteen links toont hij schilderijen die door je ogen en geest als 'landschappen' gecatalogeerd worden, maar die bij nader inzicht niets meer of minder dan blauwe luchten en groene boomtoppen weergeven. Ik denk onvermijdelijk aan een detailopname uit 'Het rijk der lichten' van René Magritte.
Het woord 'landschap' maakt in deze schilderijen plaats voor een soort 'stilleven', waarbij met een minimum aan picturale middelen evenwichtige contrasten gecreëerd worden.

Het begrip 'Interstice' komt tot volle wasdom in de grote achterruimte van de galerie.
Hier presenteert Bytebier een andere kijk op het landschap, waarbij hij ons telkens door een grote opening (hij trekt als het ware een gordijn opzij) een tegelijk realistisch aandoend en toch bevreemdend tafereel aanbiedt. Daarbij toont hij een ontzaglijk ruimtelijk gevoel, maar ook een stevige portie intimiteit. Het beeld speelt op verschillende, achter elkaar liggende niveaus.
Nu eens ontwaar je een landschap uit de Far West, terwijl je in een andere hoek een soort kasteelruïne op een berg meent te herkennen. De gedachte aan Caspar David Friedrich (1774-1840) laat me hier niet los. 

(c) Jean-Marie Bytebier & Galerie Van De Weghe

Let ook op de manier waarop Bytebier speelt met de letterlijke superpositie van sommige doeken.

De weg naar de kern van zijn voorstellingen lijkt telkens bezaaid met moeilijk begaanbare paden of wankele bruggen. Het blijft een balanceren tussen hoop en wanhoop, overtuiging en twijfel, drang naar actie en berusting,... kortom een beeld van het leven zelf.


Tot 3 december 2011
Galerie Van De Weghe
Pourbusstraat 5
2000 ANTWERPEN


P.S.: Van 18 november tot 4 december 2011 staat Bytebier met 'Verleden Continuous' in het Cultuurcentrum van Mechelen. Tijdens de vernissag op 18 november wordt de gelijknamige monografie voorgesteld.


dinsdag 15 november 2011

Architectuur van de Verlichting: Jan Baptist Simoens en tijdgenoten in het Land van Aalst

Het Stedelijk Museum van Aalst ('t Gasthuys) hebben we reeds meermaals in Waterschoenen vermeld naar aanleiding van tentoonstellingen omtrent hedendaagse kunst.
In de nu lopende tentoonstelling nemen we U echter meer naar de tweede helft van de achttiende eeuw.
De eeuw van de Verlichting of de Rede legde de basis voor het autonome denken, met filosofen als Voltaire, Spinoza, Leibniz, Kant,...

Affiche van de tentoonstelling

In de architectuur openbaarde deze nieuwe visie zich in het classicisme. De geschiedkundige vereniging Land van Aalst heeft deze tentoonstelling, in samenwerking met het Aalsterse stadsmuseum, opgehangen aan de figuur van Jan-Baptist SIMOENS (1715 - 1779), welicht de minst gekende, maar de meest invloedrijke Gentse aannemer-architect uit die periode. Hij lag bovendien in 1851 mee aan de basis van de architectenopleiding in de Gentse Academie. Van 1770 tot zijn dood was hij overigens artistiek directeur van die Academie.
Zowat een eeuw later zou Jean-Baptiste BETHUNE mee de Sint-Lucasschool in Gent stichten als reactie op het classicisme en voor de heropleving van de christelijke 'middeleeuwse' waarden in de neogotiek. (zie ons artikel over Sofie Muller)

Gedeeltelijk overzicht zaal 1

Deze tentoonstelling belicht drie thema's:

1. De tijd van Simoens, met onder andere de stichting van Academies en Loges te Gent en Aalst...
2. Aalst in de maalstroom van rococo en classicisme, met ondermeer oog voor het huidige stadhuis, het Jezuïetencollege, het Keizerlijk plein en de Begijnhofkerk.
3. De grote bouwwerken van Simoens in het Land van Aalst met onder andere de abdijen van Geraardsbergen, Grimminge (Beaupré), Ninove en het kasteel van Leeuwergem.

Detail: Begijnhofkerk Aalst

Naar aanleiding van de tentoonstelling worden een aantal activiteiten in de marge georganiseerd:

* Rondleiding door Dirk Van de Perre, samensteller van de tentoonstelling, op 17 november (20 uur), 27 november (15 uur) en 18 december (15 uur)

* Lezing door Ignace De Temmerman over leven en werk van Jan-Baptist Simoens op 1 december om 20 uur in de tentoonstellingszaal.

* Geleide stadswandeling op zoek naar architectuurparels uit deze periode op 10 december (ingang museum om 14 uur).

De tentoonstelling loopt tot 23 december 2011 in...
't Gasthuys
Oude Vismarkt 13
9300 AALST

dinsdag tot vrijdag: 10 - 12 en 13 - 17 uur
zaterdag en zondag: 14 - 18 uur

vrijdag 11 november 2011

Show your colours: van de virtuele naar de echte wereld in Villa De Olmen te Wieze

De grenzen tussen de virtuele en de echte wereld worden steeds dunner. Contacten tussen mensen op het virtuele forum via blogs of meer directe sociale media als facebook en twitter zijn intenser dan ooit en leiden ook steeds vaker tot werkelijke interactie in de 'echte' wereld. De wereld als 'global village' is allang geen utopie meer.

Ook kunstenaars wereldwijd maken dankbaar gebruik van de nieuwe media, met de onmiddellijke beschikbaarheid van informatie in woord en beeld, gekoppeld aan een instant mogelijkheid tot communicatie.

(c) Bram Borloo

Toch is het meestal wachten op de inzet van individuen om gecoördineerde initiatieven te realiseren.
Zo baseerde kunstenares en curator Marjan VERHAEGHE (°1959) het project 'Show your colours' op een internationale interactie tussen kunstenaars uit Litouwen, Zwitserland, Nederland en België.
In 2010 nodigde ze via email deze kunstenaars (die zij kende, maar die elkaar niet kenden) uit om deel te nemen aan een virtuele workshop.
In een eerste fase werden via private blog en mail ideeën uitgewisseld, waarbij Marjan Verhaeghe het creatieve discours probeerde te stimuleren. In een volgende fase werden door de verschillende kunstenaars concrete werken gerealiseerd. De huidige derde fase zorgt nu voor de confrontatie met het publiek, wat op zijn beurt weer zou moeten leiden tot een uitwisseling van ideeën.

(c) Marjan Verhaeghe

Christine Callebaut van Villa De Olmen stapte graag mee in dit project en de kunstenaars konden vanuit hun oorspronkelijk virtuele contacten elkaar 'in het echt' terugvinden in de met familiale traditie beladen, geklasseerde villa in Wieze. Hier kon elke kunstenaar zelf zijn of haar werken aan de juiste plek in deze wonderlijke omgeving toevertrouwen.

In de nabije toekomst zal dit project ook in Genève (Ch) zijn tenten opslaan, terwijl ook Vilnius (LT) op het verlanglijstje staat.

Intussen is via de site http://showyourcolours-presentation.blogspot.com/ ook weer de wisselwerking tussen de echte en de virtuele wereld gestart. De tweetalige blog (NL/E) omschrijft het project en bevat links naar de deelnemende kunstenaars en de tentoonstellingslocatie.

(c) Marjan Verhaeghe

Maar uiteindelijk is de nu gerealiseerde tentoonstelling in Villa De Olmen de 'place to be'.

Als eerste ontmoeten we werk van de initiatiefneemster Marjan VERHAEGHE (B). Meteen in de hall staan we oog in oog met een soort 'bos' uit tot lange kokers opgerold krantenpapier, als symbool voor het overaanbod aan nieuwsberichten die via verschillende media contant op ons afgevuurd worden.
Marjan Verhaeghe weet op een heerlijke manier gebruik te maken van minimale middelen om tot een monumentale installatie te komen.

Straks, bij het binnengaan van de garage rechts worden we door haar vergast op een bijzonder poëtische en intimistische videoprojectie (op de grond), waarin gevouwen papiertjes en een bakje met water de hoofdrol spelen: magie ten top in 'Blooming flowers'.

(c) Jay Bakker

Maar eerst maken we in de hall kennis met Jay BAKKER (NL) In de wandkast rechts staan vier grote borden, bedrukt met een mix van graffiti en medische tekeningen. In de garage links en in de kelder vinden we haar straks terug met enkele subtiele porseleinen 'ingrepen'. Let in de garage ook op de QR-codes in klei, waardoor je via smartphone de weg naar de virtuele wereld weer rond kan maken.
Vanaf de keldertrap vergast ze ons op een zoektocht naar haar porseleinen 'spinnenwebjes'.

(c) Bram Borloo

In de studiekamer links van de hall geeft Bram BORLOO (B) ons de kans tot 'Looking at the past in the present (How to forget the future). In een ouderwetse diavoorstelling biedt hij ons een 'grijze' fotografische blik op een historisch-architectonische realiteit.
Later op ons traject, in de grote salon rechts, ruilt hij de grisaille voor kleur in zijn collages en schilderijen, waarin mensen (meestal) als silhouetten in een eeuwigdurend strijdgewoel opgevoerd worden.
Zijn kleurrijke schilderijen in de rechtse garage ('heilige huisjes maken zielen zwart') doen qua vormgeving aan Escher denken.

(c) Greta Grendaite

Greta GRENDAITE (Lt) toont in deze tentoonstelling twee reeksen van haar tekeningen-aquarellen. 'Stories' en 'Senses' zijn stuk voor stuk pareltjes van techniek en symboliek, met blauw en roze als modelkleuren voor het vrouwelijk en mannelijk emotioneel bewustzijn.
Het gebruik van oude, vergeelde bladen levert in 'Stories' een natuurlijke achtergrond van het leven zelf.

(c) Zem At

De tafel van Le Corbusier in de salon vormt een ideale 'sokkel' voor het (hand)boek'Show your colours' van Zem At (Ausra Vismantaite, Agne Bagdziunaite, Domas Noreika) (Lt). Vergeet de handschoenen niet en neem je tijd...

(c) Heike Schildhauer

Heike SCHILDHAUER (Ch) toont in een object en een installatie een tegelijk duistere en kleurrijke wereld. Haar ladder van broze beenderen, bezet met fluorescerende kleurpunten, verwijst zowel naar de dood als naar het breekbare leven zelf.
In de verste, donkere kelder (de perfecte locatie), brengt de installatie 'Rain forest' ons eveneens in een bipolaire situatie tussen de tuin van Eden en de broeierige sfeer van het regenwoud.

*
Op de terugweg kunnen we hier en daar onze indrukken toetsen en verstevigen.

SHOW YOUR COLOURS

tot 4 december 2011
in Villa De Olmen
Nieuwstraat 83
9280 Wieze

zaterdag en zondag: 11 - 17 uur

dinsdag 8 november 2011

Benoît Félix met 'L'interdiction de regarder' in Office d'Art Contemporain (Brussel)

L’interdiction de regarder, nogal mistroostig vertaald als Het verbod om te kijken is een kleine solotentoonstelling met nieuw werk van Benoît Félix (1969) in het Office d’Art Contemporain, in de Brusselse Dansaertwijk.

Bij het binnenkomen een rode ‘sens interdit’ aluminium plaat met doorkijk, die ons meteen doet glimlachen. Verboden te kijken? Daarnaast, opzettelijk of niet, een clin d’oeil: een stapel uitnodigingen (met uitgesneden gleuf) als een spaarpot op de grond. Typisch, die eenvoudige humor in het werk van Benoît Félix. De toon is meteen gezet.

(c) Benoît Félix / Foto: Anne Courtoy

Middenin de ruimte botsen we zacht tegen een ander werk van Benoît, Les cheveux blongs, een lange bos synthetisch haar die vanaf het plafond naar beneden valt als een gordijn. Zijn dit draden of haren? Daar tegenover staat een ladder, die op het eerste zicht geen échte ladder is (maar een foto van een ladder) en uiteindelijk toch een échte ladder blijkt te zijn. De ultieme trompe-l’oeil, zeg maar. Het werk van Benoît Félix balanceert voortdurend op deze grens tussen verschillende plastische dimensies: tekening, object en sculptuur. Hij noemt zijn werk zelf “sculpturen die eigenlijk geen sculpturen zijn maar tekeningen”. Hij zet de kijker dan ook graag op het verkeerde spoor: what we see is meestal niet what we get. Uitkijken dus.


Zo ook de installatie Fil fil fil (2011), een reeks van acht litho’s in monochroom blauw doorbroken door een (hoogspannings)lijn, een draad. De kunstenaar monteerde deze werken helemaal niet volgens de klassieke manier van presentatie (met de lijsten op dezelfde hoogte) maar in functie van de lijn. Hierdoor krijgen we een ietwat vreemde presentatie te zien die ons kijkgedrag alweer doet wankelen. De installatie doet terugdenken aan Une ligne dans le ciel, een ouder werk van Félix waarbij een lijn (van een vliegtuig in de lucht) letterlijk een foto in twee scheurt. Een beperkte oplage van telkens drie van deze Fil litho’s (uitgegeven door Bruno Robbe éditions) wordt naar aanleiding van de tentoonstelling genummerd en gesigneerd verkocht in de galerij.

Je suis, donc je trompe.

(c) Benoît Félix / Foto: Anne Courtoy

Kijken mag. Nog tot en met 10 december.



Expo L’interdiction de regarder/Het verbod om te kijken/Forbidden Gaze nog tot en met 10 december, donderdag, vrijdag en zaterdag 14 tot 18u in Office d’Art Contemporain, Lakensestraat 105, 1000 Brussel, www.officedartcontemporain.com

Tekst: Veerle De Saeger voor Waterschoenen

dinsdag 1 november 2011

POSTURE EDITIONS presenteert 'Oog.Blue / Nikolaas Demoen'

Naar aanleiding van de tentoonstelling 'L'inconnu' van Nikolaas DEMOEN (°1965) werd in Netwerk te Aalst het eerste boek van 'Posture editions' voorgesteld.

'Posture editions' is een initiatief van Nikolaas Demoen en Katrien Daemers en wil fungeren als een galerie in boekvorm, waarbij telkens één kunstenaar een gedrukte versie van  zijn of haar werk kan realiseren. Hiermee wil 'Posture editions' zich positioneren op de grens tussen artist's boek en catalogus. Elk boek zal voorzien zijn van een begeleidende tekst door een kunstcriticus.

Het nulnummer dat nu voorgesteld werd is (vanzelfsprekend) gewijd aan het werk van Nikolaas Demoen.

Nikolaas Demoen, Oog.Blue, posture editions sep. 2011 / N° 0

Christophe van Gerrewey verzorgde de begeleidende tekst: Lof van de hand (met een Engelstalige versie achteraan in het boek).

Na een korte introductie door Wim Waelput, artistiek verantwoordelijke van KIOSK, ging Sumalin Gijsbrechts, danseres in producties van o.a. Miet Warlop en Ben Benaouisse en performancer in de video's van Nikolaas Demoen, in een live performance de confrontatie aan met de ruimte rond en het werk 'Five proposals for a sculpture' van Demoen in de galerie van Netwerk.

Nikolaas Demoen, Oog.Blue, posture editions sep. 2011 / N° 0
(l) Proposal for a (symbolist) sculpture - actio,n 2010
(r) Proposal for a (baroque) sculpture - action, 2010

In Oog.Blue komen de 'acteurs' en de 'acties' van Demoen als stills in beeld. De beelden die hij middels handwerk creëert zijn van een ontstellende eenvoud. Eén van de eerste beelden in het boek is dat van de kunstenaar die met zijn grote rubberen handen in een schaduwbeeld met grote passen lijkt te stappen, maar in feite ter plaatse trappelt. Ik vermoed dat hij ook ons stil wil doen staan. We moeten opnieuw leren of veeleer durven kijken en confrontaties met de vormen aangaan. Daarbij lijkt mij de kloof tussen objectiviteit en inlevingsvermogen groter dan ooit. De gekozen invalshoek zal van de individuele toeschouwer afhangen.

*
In januari 2011 komt het echte N° 1 eraan. Beeldhouwer Paul GEES, uiteraard geen onbekende voor de lezers van WATERSCHOENEN, mag dan de spits afbijten.

Nadien volgt Hannelore VAN DIJCK, die we onder andere leerden kennen via Croxhapox en heel recent in 'De Lading' te Wetteren, waar ze in de kelders van de voormalige fabrieksruimte een van haar indrukwekkende  'houtskoolingrepen' leverde.

*
Meer info over POSTURE EDITIONS (met verkooppunten) vind je op: