VAN PROVO TOT NU: kunst in een sociaal-politieke context

Performance door Ann Van de Vyvere en groep tijdens de vernissage

Sinds vorige zaterdag loopt in Aalst een schitterende dubbeltentoonstelling in CC De Werf en het Stedelijk Museum 't Gasthuys.

'Provo' in de titel verwijst uiteraard naar de Provo-beweging die in 1965 in Nederland ontstond als uiting van 'geweldloos anarchisme' en ook hier een voedingsbodem vond. 'Provo' is ook duidelijk afgeleid van 'provoceren' en staat dus voor het ageren tegen de gangbare socio- politieke normen en waarden.

Heel wat groepen of individuele kunstenaars hebben zich sindsdien met hun eigen artistieke middelen afgezet tegen bepaalde maatschappelijke problemen of fenomenen. Soms zijn ze erin geslaagd de wereld rondom zich positief te beïnvloeden, maar in heel wat gevallen zijn ze ook op een gigantische muur van onbegrip en onwil bij de heersende klasse gestoten of maakten ze keihard kennis met ongekende vormen van censuur of gerechtelijke vervolging.

Maar deze tentoonstelling toont ook de authentieke gevallen van positieve inzet om kunst op een democratische manier bij de mensen te brengen. Initiatieven als de grafiekuitgaven van het Museum voor Hedendaagse Kunst in Gent (het huidige SMAK) of de (reeds in 1954) artistieke en poëtische uitgaven van de Galerie Drieghe uit Wetteren waren duidelijk pionierswerk.

Roger D'Hondt, de samensteller van deze tentoonstelling, toont hier een schitterend overzicht met (inter)nationale allure. Dat deze tentoonstelling in Aalst doorgaat, heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat hij daar woont, maar het is duidelijk dat ook de aanwezigheid van Louis-Paul Boon en Priester Daens (als bekende 'dwarsliggers') een extra dimensie aan deze tentoonstelling toevoegt. Roger D'Hondt heeft met zijn galerie 'New Reform' in de jaren 70 een voortrekkersrol gespeeld op het vlak van progressieve, niet-commerciële, geëngageerde en experimentele kunst. Deze materie kent hij bijgevolg door en door.

L'imitation du cinéma (1959)

Provocatieve film van Marcel Mariën

In het Stedelijk Museum zijn twee zalen volledig gewijd aan deze tentoonstelling. In andere zalen werd gekozen voor confrontatie met de bestaande opstelling.

In de 'Boonzaal' bieden vier tafelvitrines plaats voor alle documenten in verband met 'censuur': van het Aalsterse 'BOM'-tijdschrift met vermeende erotische teksten tot de problemen met het tentoonstellen van de 'Fenominale Feminatheek' van Boon in Antwerpen.

De pelsen jassen van Frank JMA Castelyns

In de eerste grote zaal wordt vooral documentatiemateriaal getoond van de kunstenaarsgroep 'Kleenex, over 'Mass and Individual Moving', het Antwerpse 'Vaga', de galerie 'Drieghe' of 'Celbeton', aangevuld met 'L'invitaiton du cinéma' van Marcel Mariën of een film over de blinde dichter Marcel van Maele.

Zaaloverzicht 'Tweede zaal' in het Stedelijk Museum

De tweede zaal richt zich meer op de kunstwerken als dusdanig met werk van o.a. Sven 't Jolle, Luc Deleu, Johan van Geluwe, de affiches van Frans Pans, assemblages van Marcel van Maele, de 'Stille Kempen' van Jef Geys, de foto's van Mariën en de 'strijd der titanen' tussen champagne en coca-cola door Frank JMA Castelyns.


En vergeet ook de bovenzaal 'Valerius De Saedeleer' niet. Daar wacht een schitterende confrontatie (noem het gerust een samenspraak) tussen de 'Leiebocht' van Valerius en het originele, artistieke vlot (zie foto op 'Aalstdailyphoto') waarmee Roger Raveel in 1972 opkwam voor het behoud van 'zijn' Leiebocht.
Let bij terugkeer door de 'Daenszaal' even op de spiegel met opschrift die kunstenaar Luk Berghe daar geplaatst heeft...(een schitterende vondst in deze omgeving).


Het socio-politiek nieuwsdagboek (2006-2007) van Luk Berghe

In CC De Werf tenslotte worden een aantal hedendaagse werken gepresenteerd: o.a. het gigantische nieuws-dagboek van Luk Berghe, de 'symbolencollectie' pelsen jassen van Frank JMA Castelyns, de video over de activiteiten van het dans-performancecollectief 'Irma Firma' rond Ann Van de Vyvere...(tijdens de vernissage was er overigens een performance van deze groep)


Deze tentoonstelling licht de sluier op van zowat 50 jaar artistiek-maatschappelijke geschiedenis in Vlaanderen. Het geeft ons vooral een beeld van de drang naar en de nood aan artistieke vrijheid en het gevecht voor de vrijheid van meningsuiting.

Het is zeker geen simpele tentoonstelling: er wordt een zeer genuanceerd beeld geschetst aan de hand van kunstwerken en een pak nooit eerder vertoonde documenten. Het is dus zeker geen tentoonstelling waar je zomaar eventjes doorloopt. Ze creëert echter, zowel voor mensen die deze periode meegemaakt hebben als voor de jeugd , een doordacht overzicht. Bovendien is er voor de bezoekers een mooie (gratis) catalogus.


Het is hoe dan ook een tentoonstelling die je moet gezien hebben!


Werk van Sven 't Jolle



(c) artspotter voor waterschoenen