WATERSCHOENEN: De wonderlijke afwezigheid van Mark MANDERS in het SMAK

Wie het werk van Mark Manders (°1968, NL) gaat bekijken, realiseert zich misschien best vooraf dat 'niet alles is wat het lijkt'.

Zelf probeert hij dat duidelijk te maken met het verhaal van de schoen waarin het donker van de nacht binnenkruipt wanneer je hem 's avonds hebt uitgetrokken. Om te voorkomen dat de nacht telkens langs dezelfde weg binnenkomt, moet je in Manders' logica die opening dichtmaken en in de plaats een gat voorzien vooraan bij de tenen.

Deze beeldspraak verklaart hoe Mark Manders in zijn beeldend werk de 'normale' openingen naar de wereld en de taal dichtmaakt om via onverwachte toegangen de duisternis en het licht op elkaar te laten inspelen.

"There is a crack, a crack in everything. That's how the light gets in...", zingt Leonard Cohen in zijn song 'Anthem'.

Of zijn hier de 'teen-schoenen' van René Magritte aan de orde? De link met dat surrealisme is in elk geval te leggen.

Is er misschien ook een verband met de schoenen die Vincent van Gogh in 1887 tekende en waarin toen al de 'nacht/waanzin' binnendrong?

Mark Manders heeft het zelf duidelijk allemaal onder controle. Hij creëert een fictionele wereld met autobiografische gegevens, maar bewaart de nodige afstand: 'Ceci n'est pas Mark Manders'. Als regisseur houdt hij de touwtjes stevig in handen en beschermt zijn hoofdacteur (zichzelf). De fictionele Mark Manders verschilt van de reële: de fictionele zoekt en de echte vindt... (of is het soms toch weer andersom?). In de wondere wereld van Mark Manders weet je maar nooit.

Toen hij als achttienjarige met zijn 'Zelfportret als gebouw' op de proppen kwam, wilde hij dat aanvankelijk als schrijver realiseren, maar in de uitvoering bleek hem dat veel beter in 'beeldtaal' te lukken. Met een mix van banale voorwerpen en 'echte' beelden werkt hij sindsdien aan een verhaal zonder woorden. Of dat verhaal altijd 'leesbaar' is, blijft nog maar de vraag, zeker wanneer je de geëigende paden van de logica wil bewandelen.

We nemen je mee langs enkele werken in deze tentoonstelling en laten af en toe de kunstenaar zelf aan het woord. Het zal je hopelijk helpen om ook de rest van deze 'architecturale zelfportret-puzzel' te ontwarren.

Om binnen te komen moet je langs het werk 'Nocturnal Garden Scene'(2005), een zwart landschappelijk beeld waarin een in twee gedeelde kat en een touw een rol spelen. Maar de hoofdrol is hier wellicht weggelegd voor de nacht, de duisternis, de melancholie en de stilte.

Mark Manders formuleert het zo: "Het is een mooie eigenschap van een beeld dat je het maar in een paar seconden kunt zien en dat je het dan als een mentale foto in je hoofd kunt meenemen, soms voor de rest van je leven.

Je kan nog altijd terugkeren, zoniet stappen we nu echt de tentoonstellingszalen in. Het 'zelfportret als gebouw' waaraan Mark Manders al 22 jaar werkt (of althans een deel daarvan), heeft zich verspreid over de kamers van het echte museumgebouw.

We komen binnen in de 'Room with Fives' (1993-99), een installatie waarin het getal vijf het centrale thema is. Op een bepaald ogenblik werd Mark Manders gefascineerd door het feit dat iets buiten je lichaam de macht heeft om je iets bepaalds te laten denken. Zo concentreerde hij zich op alle vijven die hij tegenkwam. Het werd uiteindelijk een fascinerende verzameling.

Het werk 'Fox/Mouse/Belt' (1992) was er ook al bij in de openingstentoonstelling van het SMAK in 1999. Het lag toen geïsoleerd in één van de grote zalen, maar vertoonde een enorme aantrekkingskracht. Het is hier als het ware weer thuisgekomen.

De 'vos' lijkt gefixeerd midden in zijn sprong naar de prooi en is in die houding op de grond gelegd. De 'muis', de prooi die hij zopas gemist heeft, is door de kunstenaar met een 'riem' op de buik (maag) van de vos gebonden. De voedselketen en het leven zijn stilgelegd, maar door de beschildering als was het natte klei wordt toch een beeld van kwetsbare levensvatbaarheid gecreëerd.

De grote zwarte constructie met een soort trechter draagt de titel 'Writing Machine' (2004).

"Deze schrijfmachine werkt als een groot fototoestel waar, via de ijzeren trechter, een imaginair persoon in kan verdwijnen. Uiteindelijk komt die dan via interne kanalen en het gebruik van goocheltrucs in de grote kast terecht. Daarnaast zit de schrijver met zijn schrijfmachine en die kan zo feilloos de gedachten van die persoon overnemen."

Mark Manders houdt duidelijk meer van het industriële tijdperk dan van het electronische. In zijn machine kan je je nog voorstellen hoe het werkt (of niet werkt), want "het is natuurlijk een imaginair gebruiksvoorwerp".

De kunstenaar manifesteert zich hier als de goochelende David Copperfield van de kunst, maar heeft blijkbaar ook weer zin om zich als schrijver te uiten.

In de volgende kamer ontdek je 'Small Isolated Room' (2004), waarin de zwarte grot met het boompje en de twee schoorstenen de meeste aandacht trekt. Maar minstens even belangrijk is het hele bouwwerk errond: een fictieve werkkamer met uitzicht op die grot, een fabriek waarin mentale beelden gecreëerd worden.

We laten je verder op ontdekking gaan, op zoek naar de absolute consequentie waarmee Mark Manders al ruim 20 jaar bouwt aan zijn oeuvre, dat een internationale taal lijkt te spreken, gelet op de verspreiding van zijn werk in talloze landen, gerenommeerde musea en instellingen.

Meer dan eens roept het werk van Mark Manders bij ons associaties op met dat van twee Belgische collega's: Patrick Van Caeckenbergh en Thierry De Cordier. Mark Manders is intussen zelf een 'halve' Belg, nu hij deels in Ronse woont en werkt.

'The Absence of Mark Manders'

Manders in Wonderland

nog tot 22 februari 2009 in het SMAK - Citadelpark - 9000 GENT

dinsdag t.e.m. zondag: 10 - 18 uur

maandag gesloten

Op 24 en 31/12/2008 gesloten om 16 uur

Op 25/12/2008 en 1/1/2009 gesloten

Info: http://www.smak.be/

http://www.markmanders.org/

http://www.zeno-x.com/