Midden 2006 verhuisde ik van mijn dorp A naar mijn huidige woonplaats Aa. Op datzelfde ogenblik studeerde Tamara VAN SAN af in Sint-Lucas te Antwerpen. De voorbije vijf jaar zette ze een opmerkelijk origineel oeuvre neer en volgde ze een uitgebalanceerd maar ambitieus tentoonstellingsparcours.
Sinds maart 2011 woont en werkt ze in het dorp A, dat ik in 2006 verliet.
In februari 2010 dook Tamara VAN SAN (°1982) voor het eerst op in 'WATERSCHOENEN', naar aanleiding van de groepstentoonstelling 'Chipka' in Kunstencentrum Netwerk te Aalst. Daar pakte ze toen onder andere uit met een verrassend felroze, lichte, expanderende sculptuur: 'The wandering tuba method'. In diezelfde periode maakte ze met een gelijkaardige en gelijknamige 'zwevende' sculptuur haar opwachting in de moeilijke, hoge en smalle 'Kunst NU' ruimte van het Gentse SMAK.
In de beide sculpturen zijn vorm, kleur, licht en 'beweeglijkheid' de basiselementen. De materialen waarmee Van San hier werkt, zijn van een verbazende eenvoud: met polyurethaanschuim gevuld nylon hangt om en rond betonijzers, die op hun beurt aan haken op de muren of het plafond bevestigd zijn. 'The wandering tuba method' is zowel het resultaat als de methode om het werk te creëren.
Bij 'wandering' verwijst het verklarend woordenboek naar 'to wander' (= move about without a definite destination or purpose - noem het gerust 'flaneren'), terwijl ik bij 'tuba' zowel aan het muziekinstrument als aan 'tube' in de betekenis van pijp, leiding,... denk.
Haar grote sculpturen zoals deze laat ze in quasi eindeloze vormen door de ruimte wandelen. Ze maakt in dit verband wel eens de vergelijking met muziek en meer bepaald met jazz. Zelf durf ik die muzikale link doortrekken naar de minimale en zelfs de meer melodieuze experimenten van iemand als Wim Mertens. Vergelijk het eventueel ook met populaire muziek, waarvan je de tekst van de liedjes niet begrijpt of zelfs niet opmerkt, maar meedrijft op de golven van de melodie.
Bovendien schiet mij een uiterst klassieke poëtische verwijzing te binnen met het gedicht 'The Daffodils' of 'I wandered lonely as a cloud' (begin 19de eeuw) van William Wordsworth. Net zoals in de opeenvolgende strofen bij het gedicht van Wordsworth kan je bij deze sculpturen een gradatie in de (kijk)ervaring bereiken, van verrassing over verkenning naar blijvende herinnering.
Wie op zoek is naar klassieke sculpturen, is bij Tamara Van San nochtans niet op het juiste adres, maar wie bereid is mee te stappen in beelden die tegelijk authenticiteit en autoriteit inhouden, mag gerust zijn: dit worden klassiekers. Ze staan meteen op je netvlies gebrand, intrigeren, laten je niet meer los, werken 'verslavend'. Het beeldend werk van Tamara Van San is, door zijn uitgesproken karakter, misschien wel van die aard dat je voor of tegen bent, maar het laat je hoe dan ook niet onberoerd.
Haar sculpturen gaan in wezen over vormen op zich en de manier waarop ze door materiaalkeuze en technische verwerking tot die vormen komt. Die vormen worden grotendeels ingekapseld en in toom gehouden door een 'huid', maar er is ook ruimte voor onvoorziene 'ontsnappingen'.
Mogelijke associaties ontstaan (of 'vormen' zich) pas achteraf in de hoofden van de toeschouwer. Haar doel is "iets te maken waarin anderen iets kunnen zien", zonder de toeschouwer bewust in een richting te duwen. Titels geven een aanzet, maar willen geenszins de denkruimte beperken.
Begin 2010 stond een andere grote, kleurrijke sculptuur (The Motley Crew) van Tamara Van San vlakbij het Braempaviljoen in het Antwerpse Middelheimmuseum. Ik was in het museum voor de tentoonstelling 'Fragiel' toen ik het ontdekte.
'The Motley Crew' staat als betekenis voor een gediversifieerde, ongedisciplineerde groep. De uitdrukking wordt dikwijls in verband met een groep piraten gebruikt. Verder verwijst het woord 'motley' naar een kledingstuk vervaardigd in twee of meer kleuren.
Deze hangende sculptuur draagt de beide betekenissen mee. Toch is ze in vergelijking met 'The wandering tuba method' vrij statisch, doordat ze aan één punt opgehangen is. Haal dit werk van zijn statief en laat het uitwaaieren tot een gigantische wandelsculptuur in het park of in het Braempaviljoen. Maar ja, tussen droom en daad staan wetten in de weg (en in dit geval veeleer) praktische bezwaren, zoals Willem Elsschot het in 1923 reeds zo kernachtig (en in een totaal ander verband) uitdrukte. Alhoewel ?
Toen ik afgelopen zomer in Venetië het Palazzo Grassi bezocht en in de collectie van Pinault het gigantische, kleurrijke werk 'Contaminação' (2008) van de Portugese kunstenares Joana Vasconcelos de hele traphal zag innemen, dacht ik onvermijdelijk aan Tamara Van San. De kleurrijke kronkelingen van Vasconcelos zijn echter veel maniëristischer dan de eruptieve minimalistische benadering van Van San, die vooral de vorm in toom houdt, maar toch ook ruimte laat voor impulsieve erupties van materie.
Net op het moment dat je denkt vat te krijgen op de beeldentaal van deze kunstenares, duikt er weer een nieuwe vorm, een nieuwe benadering op. Ik probeer een aantal constantes vast te stellen.
Haar grote werken fungeren als in de kamer of de open ruimte expanderende vormen, terwijl haar kleine sculpturen veeleer 'objecten' op zich zijn, deels in zichzelf gekeerd, maar soms ook met een expansieve drang. (Tussenin situeer ik de draadsculpturen, waarover straks meer.)
Een tweede vaststelling is het uitbundig kleurgebruik.
Ze laat zich in haar nog jonge oeuvre niet in één vakje stoppen, staat voortdurend open voor nieuw vormelijk en technisch experiment, maar toont toch telkens een heel eigen artistiek gezicht.
In de kleine werken is de veelzijdigheid bijzonder groot. Nu eens plooien ze zich op zichzelf terug, een andere keer tarten ze de wetten van de zwaartekracht, terwijl ze er in een volgend werk geheel aan toegeven. Keramiek lijkt na een perfecte opbouw plots 'vernield' tot wat uiteindelijk in een boeiende vorm uitmondt.
Naar aanleiding van de tentoonstelling 'XANADU' in het SMAK werkte Tamara Van San samen met curator Hans Theys aan de opstelling en leverde zelf bijdragen in de vorm van enkele wandsculpturen, die blijk gaven van een ongekende frisheid en een 'heruitvinding van de beeldhouwkunst'. Opvallen en standhouden in het gezelschap van kleppers als Panamarenko, Marcel Broodthaers, Joseph Beuys en Bruce Nauman leek ons overigens al een prestatie op zich.
In mei 2011 verscheen Tamara Van San eindelijk weer in 'Waterschoenen'. In de door Reniere&Depla schitterend geregisseerde groepstentoonstelling 'La part des anges' in Villa De Olmen te Wieze, toonde ze enkele opmerkelijke wandsculpturen.
Tijdens de zomer van 2011 maakte ze een ge(s)laagde installatie in het huisje 'De rode hoed' in Watou.
Toen ik begin december in Galerie Tatjana Pieters binnenkwam, waande ik me meteen weer in Watou, dankzij de in situ gerealiseerde hangende draad- en gipssculptuur hoog in de nok van de galerie. Maar ook haar kleine sculpturen (van minimaal tot eruptief) hielden me bij de les.
De draadsculpturen, waarvan het betonijzer in 'The wandering tuba method' en 'The Motley Crew' als drager of geleider fungeerde, zijn nu volwaardige, ruimte-omschrijvende beeldhouwwerken geworden. Haar 'Mandorla' bij Galerie Tatjana Pieters is een voorbeeld van de schijnbaar achteloze manier waarop ze in één vloeiende beweging een evenwicht creëert tussen vorm en omgeving.
Een vorm als deze kan perfect op zichzelf staan: vorm als middel en als doel. Het toekennen van een titel kan voor de toeschouwers een aanzet tot verdere bedenkingen zijn.
Zelf stond ik bij de 'Mandorla' in gedachten al snel op de heuvel van Vézelay in Bourgondië en stapte de Madeleinebasiliek in met haar gebeeldhouwde bijbel voor het gewone volk.
Tamara Van San laat zich niet vastpinnen op één werkmethode en ze is als beeldhouwer duidelijk niet bang haar handen vuil te maken: gips, textiel, verf, kunststof, ijzer, klei, glazuur,... zijn uitdrukkingsmiddelen die ze graag gebruikt. In 2012 gaat ze zich in Nederland verder toeleggen op keramische technieken. Ik ben benieuwd naar de resultaten.
*
Voor een eerstvolgende ontmoeting met haar werk kunt U alvast vanaf 22 januari 2012 naar Galerie EL in Welle (Groepstentoonstelling 'A Whitsun Wedding').
*
'Alles' wat U verder over Tamara Van San wilde weten, maar nooit hebt durven vragen, staat...
© Artspotter voor WATERSCHOENEN
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.