Op 17 augustus 1999 noteerde ik, na een bezoek aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen het volgende:
"We komen nu in de zaal waar we meteen links onze enige Belgische futurist Jules SCHMALZIGAUG (1882-1917) ontmoeten met 'Licht, indruk van een danszaal' (1914) en het waarlijk knappe 'Snelheid' (waar het de futuristen onder andere om te doen was)."
Met heel wat werk van Rik Wouters in de buurt ontstond een zekere vorm van kleurrijke verwantschap, maar toch bleven de twee futuristische schilderijen van Schmalzigaug op mijn netvlies gebrand.
Met twee futuristisch getinte portretten wist hij mij ooit in KMSK Brussel in de ban te houden. Ook in het toenmalige PMMK (Oostende) zag ik hem voorbij komen.
Dat Schmalzigaug ruim 100 jaar na zijn dood in Antwerpen opduikt is geen toeval. Ten eerste is het zijn geboortestad en bovendien ligt Ronny Van de Velde (de man achter o.a. 'De Rossaert') mee aan de basis van de revival die Jules Schmalzigaug de afgelopen jaren gekend heeft.
De Rossaert werd door Eliane van den Ende met verve beschreven in het door Ludion uitgegeven boek 'De Rossaert & zijn passanten' .
De Rossaert in de Antwerpse Nosestraat 7,
een oase
Antiquariaat Rossaert is gevestigd in een zorgvuldig gerestaureerd winkelpand in het historisch hart van Antwerpen. Sinds 1997 gaan er regelmatig tentoonstellingen door : Ubu à l'Anvers, rond leven en werk van Alfred Jarry, de logogrammen van Christian Dotremont, 19de en 20ste eeuwse fotografie – onder meer rond de Commune van Parijs, Les Lèvres Nues en Leo Dohmen, dadaïstisch werk van Paul Joostens.Sinds de heropening in2016 zijn er verschillende boeken verschenen: DE ROSSAERT EN ZIJN PASSANTEN, ANTWERPEN VERLOREN STAD(1860-1880),ANTWERPEN METROPOOL (1885-1915) en ANTWERPEN STAD VERBEELD (fotografie KARIN BORGHOUTS). Alle boeken zijn nog steeds voorradig.
Momenteel (tot 11 oktober 2020) zijn de kleine, charmante kamers van De Rossaert de ideale ruimte voor de meestal kleine tekeningen van Jules Schmalzigaug... een fijnproeversmenu met schetsen, tekeningen, notities, brieven, ...
Jules Schmalzigaug, tekeningen
Schets- en notitieschrift van Jules Schmalzigaug
Jules Schmalzigaug, Grachtzicht met brug in Delft,
Den Haag 1915-1917
Pastel op papier, 240x395 mm
Gesigneerd met naamstempel rechts onderaan
De Rossaert, kleine kamers, steile trappen,
schitterend gerestaureerd
ROSSAERT
Nosestraat 7
2000 ANTWERPEN
(nabij de Veemarkt en de Sint-Pauluskerk)
OPEN
vrijdag-zaterdag-zondag
13 tot 18 uur
Voor het tweede deel van de tentoonstelling (schilderijen) moet U naar KNOKKE. In de galerie Ronny Van de Velde (Zeedijk Het Zoute 759 - open op vr-za-zo van 11 tot 18 uur) is er plaats voor de schilderijen.
KNOKKE en ANTWERPEN: tot 11 oktober 2020.
Met de uitgave van een monografie en een oeuvrecatalogus wordt de kunstenaar extra in de verf gezet.
De monografie is ook afzonderlijk verkrijgbaar.
*
Jules SCHMALZIGAUG werd op 6 september 1882 in Antwerpen geboren als oudste zoon van een uit Duitsland afkomstige vader en een Antwerpse moeder. Als kind van een bemiddeld burgerlijk gezin werd hij, met zijn boers Walter en Herman, in het Duits en Frans opgevoed en kreeg kunst en cultuur met de paplepel mee.
Voor een probleem van scoliose werd hij vanaf 1897 behandeld in Dessau (Duitsland), waar hij ook zijn verdere schoolcarrière zou afwerken. Stilaan haalde echter zijn artistieke belangstelling de bovenhand, een keuze waarmee zijn ouders na enige twijfel tenslotte instemden. Onder leiding van zijn leraar Paul Riess maakte hij kennis met diverse aspecten van de beeldende en toegepaste kunsten.
In 1901 keerde hij vooor enkele maanden terug naar Antwerpen om les te volgen aan de plaatselijke Academie om datzelfde jaar toch weer terug te keren naar Duitsland (Karlsruhe). Van 1903 tot 1904 studeerde hij schilderkunst in de Brusselse academie voor schone kunsten onder leiding van Isidore Verheyden en met o.a. Jean Brusselmans als medestudent.
In 1905 trok hij een eerste keer naar Venetië waar hij vooral onder de indruk kwam van het 'fabelachtige licht', zoals hij aan zijn broer Walter schreef: "A chaque fois du jour de nouveaux effets surgissent et prêtent aux mêmes chaque fois une nouvelle vie".
Ook Rome en Napels bezocht hij rond die tijd samen met Walter Vaes
Later ontdekte hij Parijs, Reims, Chartres,... maar vestigde zich ook enige tijd in Brugge en Lissewege en trok later weer naar Parijs voor nieuwe artistieke contacten en ervaringen, waaronder de tentoonstelling 'Les peintres futuristes italiens'.
Uiteindelijk was de lokroep naar Venetië (1912) onvermijdelijk.
Via zijn Italiaanse vrienden-kunstenaars kwam hij in contact met de geschriften van Marinetti die de eerste futuritische gedachten verspreidde.
Even later schreef Schmalzigaug aan zijn broer Walter: "Wat zou je zeggen indien ik ooit in de richting zou werken van wat men aanduidt met de zo idiote benaming 'futurisme'... ?".
Precies dat futurisme zou hem uiteindelijk zijn geheel eigen stijl bezorgen en leiden tot zijn sterkste schilderijen en rechtstreekse contacten met de leidende figuren van het futurisme. Als enige Belg nam hij deel aan hun tentoonstellingen.
De eerste wereldoorlog (o ironie... de futuristen met hun verheerlijking van de oorlog) maakte onverwacht een einde aan zijn Venetiaanse droom en bracht hem via Antwerpen als banneling in Nederland. Daar kwam hij in contact met eveneens gevlucht Belgische kunstenaars als Willem Paerels, Rik Wouters of Georges Vantongerloo.
Aanvankelijk hield Schmalzigaug zich als mens en kunstenaar staande in zijn nieuwe omgeving, maar uiteindelijk gaf hij de strijd op en pleegde op 12 mei 1917 zelfmoord, net geen 35 jaar oud.
© Art Spotter / Waterschoenen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.