In 2008 organiseerden het Museum Dhondt-Dhaenens (MDD) in Deurle en het Raveelmuseum in Machelen-Zulte een eerste Biënnale van de Schilderkunst. Voor de tweede editie namen we U met WATERSCHOENEN op 27 juli 2010 mee naar de twee musea in de Oostvlaamse Leiestreek.
Op 11 juli 2014 boden we U een nieuw bezoek aan, dit keer met het Museum van Deinze en de Leiestreek (nu bekend als 'mudel') als derde deelnemer.
Onlangs gingen we op stap langs de drie musea voor de zesde editie van de Biënnale van de Schilderkunst. Gedurende de hele zomer presenteren ze een weloverwogen mix van klassieke en hedendaagse werken rond het thema 'OVER LANDSCHAPPEN'.
In een streek waar in de negentiende en het begin (of zelfs de eerste helft) van de twintigste eeuw talrijke kunstenaars het toen nog ongerepte landschap in beeld brachten, is dat ongetwijfeld een perfect uitgangspunt. Dat de landschappen van weleer, mede door de industrialisering, het bouw- en bosbeleid sindsdien een flinke teloorgang gekend hebben, is wellicht een understatement. Maar inmiddels is ook in de kunst het begrip natuurbehoud of ecologie een item geworden.
Zowel MDD als mudel beschikken over schitterende voorbeelden van dat ongerepte verleden in de eigen collectie, met namen als Constant Permeke, Valerius De Saedeleer, Xavier De Cock, Emiel Claus, e.a.
Ook Roger RAVEEL liet zich door het landschap inspireren, al was dat al lang niet meer het pastorale landschap van weleer. Hij leverde echter op zijn manier strijd voor het natuurbehoud rond de Leie.
Het campagnebeeld voor deze Biënnale komt van Dirk BRAEKMAN en laat zich lezen als een fotografisch schilderij. In elk museum vind je een authentieke print, geënt op het thema van de tentoonstelling. Braekman fotografeerde een anoniem schilderij van een bosgezicht (uit het voormalige bezit van zijn grootouders) en koos daarbij een detail met reflectie van tl-licht in een vitrinekast. Het resultaat is een typisch Braekman-beeld.
De deelnemende musea verenigen zich rond een gemeenschappelijk thema, zorgen samen voor de logistieke ondersteuning, maar vullen toch één en ander in vanuit de eigen collectie. Grote namen uit het verleden in de eigen collectie vormen het uitgangspunt, bekende en minder bekende nationale en internationale hedendaagse kunstenaars trekken de lijn door en dat zorgt nu eens voor uitbundige of kleurrijke, af en toe voor geheel onverwachte en soms voor intimistische confrontaties.
Deurle
MDD
www.museumdd.be
Met Constant PERMEKE en Valerius DE SAEDELEER legt MDD het uitgangspunt duidelijk in de eigen klassieke collectie. Het ongerepte, maar sterk gemaniëreerde landschap bij De Saedeleer en de grof geborstelde, expressionistische landschappen en marines van Permeke zijn uiteraard heel verschillend.
In de hedendaagse verbeelding van het landschap spelen elementen als ecologie, vervuiling, industrialisering,... een rol. Toch blijven ook zuiver artistieke elementen het resultaat bepalen.
Bovendien is hier een grote rol weggelegd voor het landschap als bewegend beeld in zeven videowerken. Soms presenteren ze zich in flitsende beeldschermen, een andere keer in quasi onmerkbare bewegingen. Film en schilderkunst lopen in elkaar over. Wanneer wordt een schilderij film of of een film schilderij? Noteer hier onder andere Meggy RUSTAMOVA met een boom in Hiroshima (hebben we onlangs ook al in Duffel gezien) en James BENNING die in 'Measuring Change' het landart werk 'Spiral Jetty' van Robert Smithson onderzoekt. Het zijn overduidelijk twee werken die traagheid onderzoeken (wat een verschil met de video van Lukas MARXT op de vloer achter de hal).
De presentatie bij MDD is behoorlijk strak geregisseerd met veel open ruimte en 'eigen hoeken' voor de verschillende kunstenaars. En dat is maar goed ook, want de verschillende benaderingen hebben behoefte aan een eigen plek. Neem nu Anna-Eva BERGMAN met haar strakke aanpak zoals in 'Terre ocre avec ciel doré' (1975). Wat een verschil met de kleurrijke, schijnbare droomlandschappen van Jules DE BILANCOURT.
In de hal biedt Adelheid DE WITTE een een zeer persoonlijk, toch wel bevreemdend antwoord op het klassieke, intimistische landschap. Mede door de afwijkende vormgeving ogen haar kleine panelen meer als mentale denkruimtes dan als echte landschappen.
De aanwezigheid van het meer expressionistische werk van Karel DIERICKX in diezelfde buurt zorgt voor een stevige dialoog.
In de grote zaal links weet Marie CLOQUET ons te 'verleiden' met haar reuzegrote, grijze 'landschappen' (van een verschroeide aarde) op fotografische basis met subtiele aquareltoetsen.
Maar er is uiteraard nog meer te ontdekken.
www.museumdd.be
Met Constant PERMEKE en Valerius DE SAEDELEER legt MDD het uitgangspunt duidelijk in de eigen klassieke collectie. Het ongerepte, maar sterk gemaniëreerde landschap bij De Saedeleer en de grof geborstelde, expressionistische landschappen en marines van Permeke zijn uiteraard heel verschillend.
In de hedendaagse verbeelding van het landschap spelen elementen als ecologie, vervuiling, industrialisering,... een rol. Toch blijven ook zuiver artistieke elementen het resultaat bepalen.
Bovendien is hier een grote rol weggelegd voor het landschap als bewegend beeld in zeven videowerken. Soms presenteren ze zich in flitsende beeldschermen, een andere keer in quasi onmerkbare bewegingen. Film en schilderkunst lopen in elkaar over. Wanneer wordt een schilderij film of of een film schilderij? Noteer hier onder andere Meggy RUSTAMOVA met een boom in Hiroshima (hebben we onlangs ook al in Duffel gezien) en James BENNING die in 'Measuring Change' het landart werk 'Spiral Jetty' van Robert Smithson onderzoekt. Het zijn overduidelijk twee werken die traagheid onderzoeken (wat een verschil met de video van Lukas MARXT op de vloer achter de hal).
De presentatie bij MDD is behoorlijk strak geregisseerd met veel open ruimte en 'eigen hoeken' voor de verschillende kunstenaars. En dat is maar goed ook, want de verschillende benaderingen hebben behoefte aan een eigen plek. Neem nu Anna-Eva BERGMAN met haar strakke aanpak zoals in 'Terre ocre avec ciel doré' (1975). Wat een verschil met de kleurrijke, schijnbare droomlandschappen van Jules DE BILANCOURT.
In de hal biedt Adelheid DE WITTE een een zeer persoonlijk, toch wel bevreemdend antwoord op het klassieke, intimistische landschap. Mede door de afwijkende vormgeving ogen haar kleine panelen meer als mentale denkruimtes dan als echte landschappen.
De aanwezigheid van het meer expressionistische werk van Karel DIERICKX in diezelfde buurt zorgt voor een stevige dialoog.
In de grote zaal links weet Marie CLOQUET ons te 'verleiden' met haar reuzegrote, grijze 'landschappen' (van een verschroeide aarde) op fotografische basis met subtiele aquareltoetsen.
Maar er is uiteraard nog meer te ontdekken.
MDD Zaalzicht grote zaal links met o.a. 'Winter Landscape', 2018 van
Nicolas Party (Courtesy the artist en Xavier Hufkens, Brussel)
Adelheid De Witte, met o.a. Festival Entrance / Hindsight I / Tropical Mirror,
olieverf op hout, 2018 (Courtesy the artist)
Marie Cloquet, Scorched Earth X en IX,
lichtgevoelige emulsie en aquarel op papier op doek, 2018
(Courtesy the artist en Galerie Annie Gentils, Antwerpen)
Lukas Marxt, Imperial Valley (cultivated run-off), 2018, video
(Courtesy sixpack film, Vienna)
Machelen - Zulte
RAVEELMUSEUM
In de hal van het Raveelmuseum is het drieluik 'Finistère' van Stijn COLE de absolute eyecatcher, geflankeerd door Constant PERMEKE. Vanuit de hoek bij de balie houdt Dirk BRAEKMAN ook hier een oogje in het zeil.
Vanzelfsprekend ligt de historische link hier allereerst bij de landschappen uit de jaren '40 van Roger RAVEEL zelf in het zaaltje achter de hal: 'Twee knapen op een landweg' (1942) of het zeer kleurrijke 'Landschap met kind' (1948) dat overigens schitterend gecombineerd werd met 'Heyst #11' (1891) van Georges LEMMEN. Ook Jean BRUSSELMANS mag hier met een 'Landschap in Dilbeek' (1942) een nog niet zo strak afgelijnde kijk op zijn Brabantse omgeving bieden.
Enkele kamers verder dompelt Damien DE LEPELEIRE ons onder in een 'Chinese landscape' (2008), terwijl Sophie WHETNALL haar 'Black Dust (Spray Painting) combineert met een 'Plaster Landscape' (2018).
Tijd om via de trap naast de hal de bovenverdieping te gaan verkennen...
Klassieker van dienst is hier ongetwijfeld Frans COURTENS, maar vooral de IJslandse Juliana SVEINSDOTTIR kan ons met het blauw in haar landschap 'Untitled' (1957) stevig bekoren.
Door de speciale lichtinval heeft die eerste zaal altijd al een speciale aantrekkingskracht gehad. Ook die andere Ijslander Johannes S. KJARVAL komt hier volop tot zijn recht.
De kamertjes van de voormalige pastorie herbergen het werk van een aantal 'oude' bekenden van Waterschoenen.
Cathérine CLAEYE biedt haar hoogstpersoonlijke kijk op het landschap, Carole VANDERLINDEN herschept het begrip landschap in verschillende benaderingen. Tinus VERMEERSCH laat zijn landschappen telkens opnieuw geboren worden.
Damien DE LEPELEIRE herdenkt niet alleen het landschap, maar een heel werelddeel.
Absolute klassiekers zijn er nog in de figuur van Valerius DE SAEDELEER die ons meeneemt naar Wales, Hippolyte BOULENGER met het wondermooie schilderijtje 'Feeënplas in Fontainebleau' (1897), een even klein maar bekoorlijk werk van Arthur DOUHAERDT en een streepje Felix DE BOECK.
Even verder mogen we alweer op stap met Cathérine CLAEYE en Carole VANDERLINDEN en om het hoekje wacht ons nog een verrassende, maar bijzonder geslaagde dialoog tussen James ENSOR en Jana CORDENIER.
In het laatste kamertje beneden kunt U genieten van de confrontatie tussen Hippolyte BOULENGER en Jean-Marie BYTEBIER.
De bijdrage van het Raveelmuseum kan natuurlijk niet compleet zijn zonder het project 'Raveel op de Leie', waarmee hij bewees dat kunst een invloed kan hebben op het landschap. Hij bouwde in 1971 een vlot uit plastic zakken als protestactie tegen de voorgenomen plannen om de oude Leiemeanders in Machelen-Zulte en omgeving te dempen. Op zaterdag 18 augustus 2018 zal het vlot voor de eerste keer terug de Leie afvaren. Vergezeld van plezierbootjes en andere vaartuigen maakt het een tocht van de Jachthaven van Deinze tot aan Astene-Sas en terug. Aan Astene-Sas staat ook een bezoek aan het atelier van Stijn ANK op het programma.
Stijn Cole, Finistère,2016
(Courtesy the artist)
Roger Raveel, Landschap met kind, 1948
(Vlaamse Gemeenschap / Collectie Raveelmuseum)
Sfeerbeeld bovenzaal Raveelmuseum met werk van
Andreas Erikson, Caledon, 2016 (Privéverzameling)
Cathérine Claeyé, Zone, 2015 en 2018
(Courtesy the artist)
Carole Vanderlinden, Paysage, 2017
(Privéverzameling)
Jana Cordenier, Untitled 'detail), 2018
Privéverzameling
Courtesy Galerie Michael Janssen, Berlijn
Deinze
MUDEL
In het mudel wordt de tentoonstelling geopend met een presentatie van historische landschappen uit de eigen collectie. Als op een museumwand uit de negentiende eeuw hangen de schilderijen drie verdiepingen hoog naast elkaar. Rechts daarvan maakt een groot werk van Xavier DE COCK (Overtocht van het veer op de Leie te Latem) de sfeer compleet.
Deze historische collectiepresentatie is meteen het uitgangspunt voor een onderzoek naar de benadering van het thema 'landschap' tot vandaag.
Een eerste vergelijkingspunt komt er met Lucien VAN DEN DRIESSCHE (1926-1991), geboren en getogen in de Leiestreek en aanvankelijk sterk beïnvloed door de Leieschilders van weleer. Zijn verhuis naar Brussel in de jaren '50 zorgt echter voor een totale ommekeer. Hij ontdekt er het stedelijk landschap dat in schril contrast staat met de rust van de Leiestreek. Zijn materiewerken uit de jaren '60 en '70 verschijnen hier als markant tijdsbeeld.
Met een mix van kleine landschappen, in 2010 geschilderd op het Schotse eiland Mull, gekoppeld aan een classificatiesysteem zorgt Bruno VAN DIJCK bovendien voor een conceptuele insteek.
Tot daar de inleiding...
Wat volgt is een presentatie van de verschillende manieren waarop hedendaagse kunstenaars omgaan met het landschap en de zorg ervoor. De verstoorde relatie tussen mens en natuur is al langer een wereldwijd fenomeen. Sommige kunstenaars kaarten dat expliciet aan, anderen zoeken naar vormen en kleuren om dat verstoorde evenwicht weer te geven en nog anderen proberen nieuwe evenwichten te creëren.
We plukken slechts enkele namen uit de tentoonstelling en garanderen U een wandeling met nog meer verrassende ontdekkingen.
In de grote zaal links staan we meteen voor een indrukwekkende installatie van Nayra MARTIN REYES. Ze is geboren op het canarische eiland Tenerife, studeerde kunst in La Laguna (Tenerife), Madrid en Antwerpen (KASK). Ze tekent, schildert en presenteert performances. Momenteel woont en werkt ze in Gent. Maar ze blijft sterk verbonden met de problematiek van haar geboortegrond.
In haar werk vraagt ze aandacht voor de problemen die haar eiland bedreigen: het massatoerisme en sinds kort de olieplatformen die het ecologisch systeem en natuurlijke stabiliteit bedreigen.
De grote installatie die ze in het 'mudel' opbouwde, inclusief de beschildering van de wand brengt die hele problematiek overtuigend in beeld.
Probeer ook oog te hebben voor haar tekeningen en schilderijen die de olieboringen, de instabiliteit van het vulkanische eiland of de zeebevingen in beeld brengen.
Let daarnaast op haar kleine ovale schilderij van de 'Drakenbloedboom', het symbool van Tenerife. Ook hier stelt ze vragen naar de overlevingskansen van deze zeldzame plant in een veranderende klimatologische omgeving.
Bij Nayra MARTIN REYES speelt het begrip 'landschap' duidelijk op het scherp van de snee, in een gevecht tussen nostalgie en overlevingsdrang.
In het middel van de zaal duikt een eerste 'billboard' van Stief DESMET op. We zullen er doorheen het parcours nog meer zien. Telkens brengt hij er heden en verleden van het kunstgebeuren in de Leiestreek samen. Hij kruipt zelf in de huid van Emiel Claus door schilderplekken op te nemen in zijn billboards en die naar vandaag te vertalen. Hij is zelf met deze streek vertrouwd, woont en werkt in Bachte-Maria-Leerne. In zijn werken refereert hij onder andere naar de mensheid die een schilderij van een vroeger panorama bewondert, terwijl diezelfde mensheid verantwoordelijk is voor de teloorgang van dat landschap.
Zijn rode versie van 'Villa Zonneschijn' gaat uiteindelijk de confrontatie aan met het gigantische schilderij 'De Bietenoogst' van Emiel Claus uit de collectie van het 'mudel'.
Saar DE BUYSERE werkt in Ledeberg (Gent) aan een veelzijdig oeuvre waarin de tekenkunst een niet onbelangrijke rol opeist. Binnen het bestek van deze tentoonstelling neemt ze met haar visie op het 'landschap' een heel speciale plaats in. In haar Ledebergs atelier creëert ze bergen, niet enkele Ledebergse bergen, maar ook 'Jungfrauregion-bergen' in een spel van licht en schaduw. Is het de schijnbare eenvoud die deze tekeningen zo aantrekkelijk en tegelijk zo geheimzinnig maakt? Los van dit alles en de veelzijdigheid van haar werk weet ze me (en vermoedelijk niet mij alleen) ook telkens weer te verrassen met haar gezichtsloze portretten van pas overleden bekende figuren. (https://www.instagram.com/saardebuysere/)
Het werk van Stefan PETERS zal U in deze tentoonstelling evenmin onberoerd laten. Het landschap ligt hem nauw aan het hart, maar in tegenstelling tot zijn illustere voorgangers die hun schildersezel in de volle natuur neer zetten, volgt hij de omgekeerde weg. Hij zoekt zijn onderwerpen via Google Earth en andere zoekmachines en distilleert hieruit reeksen met eigen landschappen. Hij is bovendien niet te beroerd om zijn digitale zoektocht zeer duidelijk in beeld te brengen.
En dan willen we U ook nog wijzen op de kleurrijke, uit elkaar barstende 'landschappen' van Greet VAN AUTGAERDEN. De bezoekersgids omschrijft het als volgt: 'Haar recente doeken zijn een synthese van verschillende standpunten ten opzichte van een landschap. Ze doet haar indrukken op tijdens omzwervingen en tochten in het Belgische landschap.'
Maar tussendoor ontdekt U ongetwijfeld ook nog Francis ALŸS, Wim DELVOYE en anderen...
Xavier De Cock, Overtocht van het veer op de Leie te Latem, ca. 1860
(Verzameling Mudel)
Nayra Martin Reyes, Installatie 'Tenerife', 2018
Stefan Peters, The Fall, 2018
(Courtesy the artist)
Saar De Buysere, Jungfrauregion II, 2016
(Courtesy the artist)
Emiel Claus, Bietenoogst (Collectie Mudel)
& Stief Desmet, Villa Zonneschijn (rood), 2018
(Courtesy the artist)
Greet Van Autgaerden, Excursie #1
(Courtesy The White House Gallery, Lovenjoel)
BIËNNALE VAN DE SCHILDERKUNST
van 1 juli t.e.m. 30 september
in de drie musea
Openingsuren MDD: 10 - 17 uur
Roger Raveelmuseum & Mudel: 11 - 17 uur
Tijdens de tentoonstelling kunnen bij het MDD fietsen ontleend worden om op cultuurtocht te trekken. Er zijn dagelijks twintig fietsen beschikbaar.
De drie musea liggen op een as van slechts 10 km.
© Artspotter / Waterschoenen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten