Bij een verjaardagseditie hoort een terugblik, onder het motto:
RECULER POUR MIEUX SAUTER
Er was eens een dichter in een 'godvergeten' Westvlaams dorp vlakbij de grens met Frankrijk. Hij droomde van poëzie en beeldende kunst en wilde ook zijn medebewoners en andere geïnteresseerden mee laten genieten. Dus organiseerde hij (Gwy Mandelinck is zijn dichtersnaam) samen met zijn echtgenote (Agnes Hondekyn) op 17 augustus 1980 een'artiestenfoor' in het dorp.
Dat initiatief evolueerde in de loop der jaren naar een 'Poëziezomer' waarin ook de beeldende kunst een prominente rol kreeg. In het dorp WATOU waren geen cultuurtempels of daartoe voorziene tentoonstellingsruimtes voorhanden. Kunst en poëzie nestelden zich in schuren en stallen, leegstaande gebouwen of de open lucht.
Vrij snel stond de naam WATOU op de literaire en artistieke kaart en volgden talrijke zomerse samenwerkingen met vooraanstaande curatoren, dichters en beeldende kunstenaars elkaar op. Poëzie en beeldende kunst werden aan elkaar gekoppeld in bijvoorbeeld 'Dichters rond José Vermeersch (1992) of Roger Raveel (1993)' of omgekeerd met 'Beeldende kunstenaars rond Hugo Claus (1994)'. Panamarenko passeerde de revue (1997), Jan Hoet bracht het S.M.A.K. naar Watou (1998) en maakte in 2003 en 2004 zijn opwachting als curator. En er was meer, veel meer...
Tot 2008 bleef Mandelinck aan de kar trekken.
(In november 2019 verscheen het boek: DAT WAS WATOU - DAGBOEK VAN DE POËZIEZOMERS 1980 - 2008 van Gwy Mandelinck bij de Arbeiderspers.)
Dat was Watou
In 2009 werd het roer overgenomen door vzw Kunst van Jan Moeyaert, die onder de titel 'Kunstenfestival Watou’ het evenwicht en de dialoog tussen poëzie (met curator Willy Tibergien) en beeldende kunst bewaakte en verder tot bloei liet komen.
Ondanks de zeer ruime publieke belangstelling kende het festival nogal wat subsidiëringsperikelen en in 2019 verzorgde het team van Jan Moeyaert de laatste keer Watou.
Om de continuïteit te verzekeren nam het stadsbestuur van Poperinge (waartoe Watou behoort) zelf het heft in handen en contacteerde voor de editie 2020 drie curatoren: Chantal Pattyn en Benedicte Goesaert voor het luik beeldende kunsten en Peter Verhelst voor de poëzie.Maar toen kwam corona en viel de feesteditie (40 jaar na 1980) zomaar in het water. Misschien was dat een geluk bij een ongeluk, want zo konden een aantal ideeën nog een jaartje rijpen. Alle voor 2020 geselecteerde kunstenaars zijn ook vandaag van de partij en sommigen hebben voor deze editie splinternieuw werk gemaakt.
Voor we op stap gaan wil ik nog snel twee misverstanden uit de weg ruimen:
Allereerst is er de mythe over Watou als afgelegen plek. Natuurlijk is dit in heel wat opzichten een verre uithoek en zit je hier al snel op 125 kilometer van Brussel, maar als je via Google Watou op de kaart situeert en uitzoomt, ligt Watou netjes in de driehoek Brussel - Londen - Parijs. (Zeg maar dat co-curator Benedicte Goesaert het gezegd heeft).
Ten tweede is er de uitspraak van 'Watou', waarbij de klemtoon op de eerste lettergreep ligt. (En zo is ook dat probleem voorgoed opgelost).
Festivalhuis Watou
Wie de voorbije jaren de zomers in Watou bezocht, zal ongetwijfeld vertrouwd zijn met tentoonstellingsplekken als de Douviehoeve, het Blauwhuys, het Parochiehuisje, de Graanschuur, de Rode Hoed, het Klooster,...Sommige waren vroeger al uit het beeld verdwenen, maar door de nog steeds heersende coronamaatregelen verdwijnen dit jaar ook nog wat kleine locaties.
Uiteraard blijft WATOU het centrum van het gebeuren, maar met de Gasthuiskapel (zat reeds in het aanbod) vlakbij de Markt van Poperinge en het kasteeldomein van vzw De Lovie (tussen de stad en het dorp) wordt de focus wat gesplitst.
In Watou zelf wordt de Parochiezaal bevorderd tot 'Onthaalpunt / Festivalshop', het Parochiehuisje is de speeltuin van Michael Dean. De Brouwerij, het Brennepark, het Festivalhuis, de kerk en 't Graafschap wentelen zich in een mix van poëzie en beeldende kunst.
Wat die mix betreft: Peter Verhelst heeft er als curator ondubbelzinnig voor gekozen om poëzie en beeldende kunst gescheiden te houden. Op alle locaties worden de gedichten in aparte ruimtes gepresenteerd, klaar om gelezen of beluisterd te worden. Daardoor wordt het gevaar weggenomen dat gedichten als commentaar of verklaring bij de beeldende werken beschouwd worden.
Een apart, handig boekje laat u toe de 40 gedichten mee te nemen uit de Festivalshop (Watou 2021 gedichten, gekozen door Peter Verhelst).
Onthaal en Festivalshop in de Parochiezaal
In de Festivalshop is ook de catalogus 'Watou 2021 kunst' beschikbaar (samengesteld door de curatoren en uitgegeven door HART magazine), waaruit we u alvast dit meegeven:
"Als de wereld onder onze ogen aan het veranderen is en we nog niet kunnen benoemen wat we zien. Als alles wat we al decennia lang denken en voor waar aannemen onder druk staat. Als we ons, beroofd van onze zekerheden, onveilig voelen. Als de wereld complex is geworden, dan is er één plek waar al die onzekerheden, al dat geweld, al die onrust, al die complexiteit, en ook al die schoonheid en al dat verlangen samenkomen: de kunst."
"Met de kunst komt ook de verbeelding in zicht."
***
We begonnen dit artikel met de klassieke openingszin van een sprookje:
ER WAS EENS...
Net zoals Gwy Mandelinck in 1980 presenteert het Kunstenfestival vandaag een sprookje voor de inwoners van Watou, met dank aan de poëtische en beeldende fantasie van 'BLAUWHAUS', een project van Wim Wauman en Isabel Bouttens. Het zal wel (geen) toeval zijn dat er in Watou ook een Blauwhuys en een Blauwhuisstraat bestaat. Het 'WAARTOUBLAD' van Blauwhaus is een schitterend boekje (Blauwblad N° 03) dat in de brievenbussen van Watou gedropt werd.
Het is een ode aan het dorp Watou, dat door Blauwhaus onveranderlijk 'Waartou' genoemd wordt (koosnaam voor Watou als raadselachtige bestemming).
In woord en beeld wordt het sprookje verteld, balancerend tussen nuchter en dromend, soms in een taal die aan Roobjee doet denken, hedendaags en historisch, "een ode aan het dwalen en zoeken in het leven" en tussendoor "een hommage aan Johan van Geluwe (1929 - 2020), die nu gevierd wordt in Watou 2021".
WAARTOUBLAD (Blauwblad N° 03)
(Op 21 maart 2021 verschenen de mensen van Blauwhaus in Waterschoenen met hun project 'De tuin van gistern* en morgen', dat ze in de Sint-Martinuskerk van mijn thuisstad Aalst realiseerden.)
Hoog tijd om op stap te gaan...
Tickets dienen vooraf online besteld te worden en zijn
(mits een nieuwe reservatie) meerdere dagen geldig.
Tussen Poperinge en Watou rijdt een GRATIS bus.
Laat je ticket valideren in de Gasthuiskapel (Poperinge) of de Parochiezaal (Watou).
RAADPLEEG VOORAF DE WEBSITE voor bestelling van tickets en alle praktische info:
In Watou is alles te voet bereikbaar. Hopelijk zijn ook de weergoden goedgezind.
We nemen u mee langs enkele hoogtpunten die we zelf mochten ervaren en beginnen in het FESTIVALHUIS op de Markt, waar we in de hal begroet worden door Bendt Eyckermans met het grote schilderij 'De Constructie' (2020), een wat 'onaangename' samensmelting van twee lichamen in een bijzonder sterke beeldvorming.
Links van de hal zijn als hommage twee kamers gewijd aan Johan Van Geluwe (1929 - 2020), architect, conceptueel kunstenaar par excellence, oprichter van het fictieve 'The Museum of Museums', initiator van mailart en stampart, conservator en commentator,... kortom een fenomeen in het kunstgebeuren. Kunst zit soms in een klein hoekje... getuige de sticker op het raam aan de straatkant: 'Beschermd fudament' (2015) en let ook op de deur in de gang net achter de trap: 'De kunstenaar is altijd aanwezig' (2004).
Zijn artistieke erfenis wordt beheerd door de 'Stichting Johan van Geluwe' die 2 x 40 affiches geschonken heeft aan inwoners van Watou. (Ga maar eens kijken op het uitstalraam van slagerij Vermeulen tegenover het Festivalhuis).
Neem zeker de tijd voor de video 'MAINSTREAM' (2019) van Ariane Loze, waarin ze verschillende rollen als 'business woman' speelt, gebaseerd op uitspraken van CEO's in managementmagazines over prestatiegerichtheid en rendement.
Ariane Loze acteert niet alleen, maar neemt ook alle filmtechnische activiteiten op zich.
Ariane Loze, Mainstream, 2019, 19:26 min., HD video Courtesy: the artist and Michel Rein Paris / Brussels
Op de eerste verdieping creëert Zhang Yunyao met grafiet op papier (al zou je aanvankelijk fotografie veronderstellen) een wereld van water, licht en schaduw als hommage aan zijn vader na diens overlijden ver weg in zijn thuisland.
Noteer hier ook het 'gedreven' schilderij 'I will look for you in every sleeping hour' (2017) van Tracey Emin, die reeds in de jaren '90 samen met o.a. Sarah Lucas, Damien Hirst en Ron Mueck als 'Young British Artist' de kunstwereld bestormde.
Het verschil met de glanzende, maar subtiele 'lichtvlekken' die Nadia Gerroui hier en op andere plekken langs het parcours (de kerk en de Lovie) achterlaat, kan visueel niet groter zijn.
De poëziekamer rechts achteraan brengt de veelgeroemde Gerrit Kouwenaar samen met de als dichter onbekende en begin dit jaar overleden René Van Gijsegem. Samen leiden ze ook het 'Gedichtenboek van Watou 2021' in.
In de KERK is de liggende sculpturale installatie 'Sticks & Stones' door Lucy Skaer van een indrukwekkende, maar ingetogen schoonheid. Negen dubbele vloersculpturen, waarbij de volgende steeds een herwerking is van de vorige, met dezelfde afmetingen maar met andere materialen: van hout met inzetstukken over keramische tegels, marmer, papierpulp,... (telkens gemaakt door andere ambachtslieden) om te eindigen bij een glazen versie speciaal voor Watou 2021.
Lucy Skaer, Stich & Stones II, 2013-2015, 376 x 71 x 5 cm / 358 x 61 x 5 cm,
keramische geglazuurde tegels,
keramiek gegoten steengoed
We verlaten het dorpscentrum voor een 'groene' wandeling richting 't GRAAFSCHAP. Onderweg komen we bij een witte wenteltrap ('Speaker' - Socle) met ingebouwde luidsprekers die op verschillende niveaus poëzie laten horen met fragmenten uit 'De straat en het struikgewas' van Armando.
Beneden zit je 'gevangen' in het landschap. Daarboven heb je een weids uitzicht naar alle kanten.
Armando zegt ondermeer (bij monde van Anouk De Clercq)
"Ik heb het struikgewas buitengewoon gewantrouwd, ofschoon daar, bij enig nadenken, geen enkele reden toe is.
Integendeel, zou ik haast zeggen.
En niet alleen het struikgewas, ook jegens de bomen koester ik een groot wantrouwen..."
Even verder staat een metershoge, kleurrijke sculptuur van Peter Buggenhout: 'On Hold #9'.
Op haar metalen benen en stevige betonnen voeten lijkt ze niettemin klaar om nog hoger de lucht in te schieten. Zijn sculpturen zijn accumulaties van 'ordinaire' materialen die stilgezet worden.
We moeten nog even verder naar een loods van boomkwekerij 't Graafschap, die Vincent Meessen omgebouwd heeft tot projectieruimte voor zijn video- en textielinstallatie 'Ultramarine' met een aangrijpende combinatie van gesproken tekst en drums.
Gylan Kain, Afo-Amerikaans dichter, bespreekt de (gelaagde) betekenis van de kleur blauw in relatie tot begrippen als slavernij, kolonialisme, ballingschap,... en dit in dialoog met drumsessies van Lander Gyselinck.
De hele projectie is bepaald indrukwekkend en daarvoor hoeft u geenszins het hele project (42' 46") mee te maken.
Vincent Meessen, Ultramarine (sfeerbeeld) 2018, 42:46 min., video- en textielinstallatie met geluid,
courtesy: the artist
We keren terug naar het dorp, waar we in de BROUWERIJ o.a. op zoek gaan naar Sarah & Charles, Bart Lodewijks & Jan Kempenaers en de poëzie van Marieke Lucas Rijneveld. In het BRENNEPARK kunt u in geen geval naast 'Tabernacle' van het duo Gijs Van Vaerenbergh kijken.
Ga alvast op ontdekkingstocht voor nog veel meer... in Watou
Wij nemen de gratis BUS of ander vervoer naar Poperinge voor een bezoek aan de GASTHUISKAPEL en het domein en kasteel DE LOVIE.
Maar dat verslag krijgt u binnenkort, want ook daar is de literaire en beeldende oogst bijzonder groot...
Kunstenfestival Watou 2021
tot 5 september 2021
woensdag t.e.m. maandag
van 11 tot 19 uur
ook op feestdagen
dinsdag gesloten
Raadpleeg ook het programma van
Watou Live’ slaat de brug tussen beeldende kunst,
poëzie, performance en muziek.
P.S.: WATERSCHOENEN bracht sinds 2011 (bijna) elk jaar live verslag uit over het Kunstenfestival in Watou. Noteer 'WATOU' in de zoekbalk van de blog en het voorbije decennium komt weer tot leven.
© Art Spotter / Waterschoenen
