Sinds 2011 nemen we u elk jaar mee op een wandeling in woord en beeld langs het parcours van het Kunstenfestival in WATOU.
Op 9 juni 2015 publiceerde Waterschoenen een terugblik naar die jaren en keken we vooruit naar het thema van dit jaar:
IN DE LUWTE VAN DE TUSSENTIJD
Na een week met een overvolle tentoonstellingsagenda in Venetië, was ons bezoek aan Watou vorige week vrijdag een absolute verademing. Uiteraard mag je de schaal van deze twee evenementen niet vergelijken. Watou is (gelukkig) geen Venetië, heeft bijgevolg (nog) geen mondiale uitstraling, maar is wel een uitblinker 'in de luwte van de tussentijd' waar woord en beeld, poëzie en actuele beeldende kunst elk jaar opnieuw voor 'Verzamelde Verhalen' zorgen.
Intendant Jan MOEYAERT drukt een en ander als volgt uit:
"De digitale cultuur verovert ons leven, beheerst onze tijd. Snelheid werd de standaard der dingen. Van waan naar waan, zonder tussentijd. We verwarren middel en doel. Veelheid is troef. Rust en traagheid zijn zeldzaam geworden."
"We presenteren u schitterende verhalen van kunstenaars die met hun kunstenaarspraktijk meanderen tussen taal en beeld. Kunstenaars ... uitzonderlijke scheppende mensen die creëren: beeldende kunstenaars, dichters, fotografen, architecten, designers, illustratoren, auteurs, wetenschappers, filosofen, muzikanten, zangers, acteurs, performers,..."
Festivalhuis, Markt 12 WATOU
Net zoals vorig jaar start het kunstenparcours in de poort van het FESTIVALHUIS op de uiterste hoek van het Watouplein. Het onthaal, de festivalshop en andere activiteiten zoals 'De Muur' hebben hier een plek gevonden.
Het eigenlijke tentoonstellingsparcours begint in het voormalige woongedeelte van het FESTIVALHUIS (Ingang nr. 12 naast het onthaal).
Toeval of niet, maar vorige week vroeg ik mij af hoe het nog met Dana WYSE zou zijn en kijk, daar verschijnt ze met haar pillenproject 'Jesus Had A Sister Productions' als eerste in het tentoonstellingsparcours. Sinds 1996 presenteert ze een steeds groeiende serie 'fake' medicijnen die onverhoopte en onmogelijke resultaten beloven.
Wat dacht u van 'Don't have ugly children', 'Instant Fame Pills for Artists' of 'Understand the Meaning of Life'? In de festivalshop kunt u straks uit het ruime aanbod een keuze maken voor eigen gebruik.
In de kamer rechts duikt Gideon KIEFER op met het recente project 'Le Causeur Inquiétant'. Uitgangspunt is de kleine gekleurde tekening meteen rechts. Zo kennen we Kiefer in zijn perfectionistische weergave van bizarre, schijnbaar wetenschappelijke experimenten. De tekst op de tekening omschrijft de duistere kant van het verhaal, dat door Kiefer ook in driedimensionale vorm uitgewerkt wordt.
Gideon Kiefer, Le Causeur Inquiétant (detail), 2015, 21,5 x 27 cm,
potlood, gouache en Indische inkt op boekomslag
Courtesy Geukens & De Vil
Aan de overkant van de hal kunt u zich verliezen in de oneindigheid van de cirkel, met dank aan Henk VISCH. Zijn gebogen personage in de achterkamer doet zijn best om diezelfde status te bereiken.
In de middengang hangen de twee schilderijen van Mieke TEIRILINCK misschien wat te dichtbij voor een goed overzicht, maar tegelijk drukken ze ons op die manier met de neus op de feiten.
U kunt hier in de POËZIENEMA ook genieten van de aanwezigheid en het werk van Remco CAMPERT.
Elodie Antoine, Bracelet porte épingle, 2014
lycra, gouden metaal, spelden, textiel, 13 x 8 x 8 cm
Courtesy AEROPLASTICS_JeromeJacobs_Brussels
De bovenverdieping van het Festivalhuis bevat talrijke beeldende schatten.
Elodie ANTOINE en Robert DEVRIENDT delen de kamer aan de straatkant.
Robert Devriendt kennen we uiteraard van zijn series minuscule, haarfijn geschilderde doekjes die inzoomen op bevreemdende details en zo in een opeenvolging van scènes een soort filmisch storyboard creëren.
De bijdrage van Elodie Antoine brengt me in gedachten terug naar mijn jeugd. Hoe dikwijls heb ik mijn vader (als meester-kleermaker) niet met een soortgelijk speldenkussen op de arm zien 'dansen' rond de heren die hun maatpak kwamen passen.
De 'Bracelet porte épingles' ziet er enerzijds gewoon uit, maar krijgt onder die glazen stolp tegelijk een andere status. Het kussen doet denken aan een hersenoppervlak waarin talloze spelden geprikt zijn. Ik leg de link met het werk van Gideon Kiefer, maar ook met wat ons van Jan FABRE te wachten staat.
Intussen zegt 'de meester van de rusteloosheid', Fernando PESSOA:
"Wat wij zien van de dingen zijn de dingen.
Waarom zouden wij het één zien als er iets anders was?
Waarom zouden zien en horen ons vergissen zijn
Als zien en horen zien en horen zijn?"
Jan Fabre, Brein met engelenvleugels, 2011
brons en was, 26 x 30 x 24 cm
Courtesy Linda en Guy Pieters
Het brein van Jan FABRE krijgt engelenvleugels, met zicht op de tuin. Maar het brein vraagt ook om voortdurend 'onderhoud'.
De dubbele presentatie 'Ik, de restaurateur die zijn beschadigd kunstwerk herstelt' in de donkere kamer is van een ongekende intensiteit.
Maar dat laten we u graag zelf ontdekken, samen met werk van enkele andere beeldende kunstenaars en dichters.
Vergeet de 'hoopvolle en angstige' bijdrage van John ISAACS, het wolkje van Merel VAN BEUKERING en de bijdrage van Laurent PERBOS (Duchamp revisited?) niet.
Neem de tijd, koester de tussentijd. Er wacht u nog een mooie wandeling door het dorp en een fijne ontdekkingstocht.
*
Vlakbij ligt de tweede locatie, het voormalige GEMEENTEHUIS.
In het kamertje beneden links toont fotografe Géraldine VAN WESSEN een serie desolate Ijslandse landschappen, die per definitie tot traagheid uitnodigen. Deze foto's lijken zich op te houden in het grensgebied met de schilderkunst.
Remco Campert stelt vanzelfsprekendheid in vraag met zijn gedicht 'Credo' dat als volgt begint:
ik geloof in een rivier
die stroomt van zee naar bergen
ik vraag van poëzie niet meer
dan die rivier in kaart te brengen
Op de verdieping heeft Meggy RUSTAMOVA zich met haar videoproject '(dis)Location' teruggetrokken. Het campagnebeeld van het Kunstenfestival maakt overigens deel uit van het ruimere performance-, installatie- en filmproject onder die naam.
Meggy Rustamova, afkomstig uit Georgië, kwam als kind van acht met haar moeder eerst in Nederland en later in België terecht. In de Prijs van Asse 2010 wist ze ons voor het eerst te 'pakken' met haar video 'M.A.M. 'My Assyrian Mother'. Later dook ze regelmatig in Waterschoenen op: Coming People 2011, Kennismaking 2012, Watou 2012, HISK 2013.
Ga rustig zitten en laat u gedurende 11' 45" onderdompelen in de beeldende mix van echte en fictieve verhalen in '(dis)Location'.
In de grote bovenzaal van het Gemeentehuis heeft Ryan GANDER blijkbaar al zijn pijlen verschoten, gelukkig voor onze komst.
Stanislas Lahaut, The Listener (detail van installatie), 2014
neon, glas, schragen - glas: 1 x 1,25 x 2 m - neon 360 x 25 cm
Tot mijn niet geringe vreugde is het huisje DE RODE HOED dit jaar opnieuw in het parcours opgenomen. In het verleden zag ik er prachtige presentaties van ondermeer Tamara Van San (2011), Alex Verhaest (2012) of Jan Van Oost (2013).
Nu is de beschikbare ruimte beperkt tot twee kamers, waar Jonas VANSTEENKISTE i.s.m. Ateljee44 van vzw Mivalti (begeleidingscentrum in Tielt voor mensen met een verstandelijke beperking) de installaties 'Regressie' en ''Fragmenten' toont. Twee jaar geleden was Vansteenkiste ook al van de partij met een opgemerkte presentatie in De Graanschuur.
Vansteenkiste toont in zijn architecturale modellen en installaties een wereld van tegenstrijdigheden. Bescherming en verstikking, standvastigheid en fragiliteit,...
*
Er wacht ons een wandeling tot net over de dorpsgrens, naar de DOUVIEHOEVE.
Daar laten we ons allereerst binnenloodsen in de duisternis van de kleine schuur vooraan. Er ligt een autowrak en er staat een simpele bank met enkele hoofdtelefoons: Crash whispers. Deze bijdrage van auteur Peter VERHELST is beklemmend en indrukwekkend.
De tekst die hij zelf voorleest is gebaseerd op zijn roman 'De kunst van het crashen' (2014), geschreven naar aanleiding van een spectaculair ongeval, waarbij zijn auto drie keer over de kop ging, maar hijzelf quasi ongedeerd bleef.
Hier komt het begrip 'tussentijd' tot volle ontplooiing.
Eregalerij Herman Van Veen, detail uit presentatie
Maar de Douviehoeve heeft nog meer 'ingetogen spektakel' te bieden.
In het voorste gedeelte van de nu geheel gecompartimenteerde grote schuur heeft Robert ROELINK een indrukwekkende, opgeblazen ruimte uit plastic opgetrokken. 'WAY' heet deze enorme shelter die zich situeert binnen de actuele problematiek van de bootvluchtelingen.
Roelink stelt vragen over de economische (ir)realiteit en de absurditeit van nationale landsgrenzen.
Op het eerste gezicht ziet het er allemaal kleurrijk en vrolijk uit, maar de grauwe realiteit van het vluchtelingenbestaan is onontkoombaar.
'ik behoor toe aan dit land
het heeft mij gemaakt
ik heb geen ander land
dan dit land'
schrijft de Zuidafrikaanse dichteres Antjie Krog
In het achterste deel van de grote schuur, waar vorig jaar nog de grote installatie met de kleurrijke plasticzakje van Pascale Martine Tayou hing, komen nu boomstammen met enorme wortels uit het splinternieuwe plafond. 'Humus' heet de gigantische installatie van Giuseppe LICARI.
Ik moet onvermijdelijk aan de vluchtelingenproblematiek van daarnet denken: de ontwortelde mensen op de vlucht en de bomen waarvan de wortels in het luchtledige zweven, ontdaan van hun voedingsbodem (humus). De boomwortels hebben wel een sculpturale waarde gekregen en zoeken erkenning als artistieke objecten bij de bezoekers van het Kunstenfestival.
'MOST PEOPLE NEVER LISTEN' is de duidelijke boodschap van Stanislas LAHAUT. Zijn installatie 'The Listener' omvat een geschreven tekst, een glazen 'kast' op schragen en de aanghaalde tekst in neon.
"I LIKE TO LISTEN TO SOMEBODY
LISTENING CAN BE
SUCH A SIMPLE ACT..."
zo begint Stanislas Lahaut.
Probeer u in te leven in de wereld van Roel HEREMANS met 'Room C.'
Stanislas Lahaut & Benjamin Van Oost
Untitled (Mommy, Mommy, Please Take Me Upstairs And Show Me That Sunflower,
2014, papieren vlaggen, touw, balonnen, helium
I Feel Green Without You, 2014, PUschuim, 2 x 1 x 1m
De eregalerij gooit dit jaar Herman VAN VEEN in woord, beeld en klank voor het voetlicht. Het wordt een uitgebreide ontdekkingstocht voor de bezoeker die deze muzikant, zanger, liedjes- en verhalenschrijver, schilder, mens,... wil (her)ontdekken.
Van Veen wil nog honderdduizend dagen doorgaan met al zijn activiteiten, maar kent ook drommels goed het belang van VANDAAG:
"Zeg geen lieve dingen aan mijn graf,
zeg ze nu.
Bijtel geen gedicht in steen,
schrijf het nu,
Leg geen grote bossen bloemen op mijn kist,
breng ze nu..."
In de stalletjes van de Douviehoeve wachten nog enkele opmerkelijke en onverwachte ingrepen.
In de volgende stal worden we ontvangen door Claude LEVÊQUE, die u meteen een stoel aanbiedt met de neonboodschap 'asile', wat toch wijst op vreemdeling, buitenstaander.
Latifa ECHAKHCH herleidt met eenvoudige ingrepen landkaarten tot driedimensionale objecten. Een simpele papierprop wordt een wereldbol, met alle betekenissen en vraagstellingen die je daarbij kan bedenken.
De combinatie op de vijver met het groene kasteel ('I feel green without you') van Benjamin VAN OOST en de kleurrijke interventie met ballonnen en vlaggetjes van Stanislas LAHAUT kan u onmogelijk missen (hoewel we de vlaggetjes bij ons bezoek gemist hebben).
Wat we ook niet gezien hebben was de installatie met het mannetje 'Revolution' van Kristof KINTERA.
Sofie Muller, Nucleus (detail), 2014
mixed media, variabele dimensies
Courtesy Geukens & De Vil
We zakken weer af richting dorp. Onze eerste afspraak ligt in de GRAANSCHUUR. En kijk eens wie ons hier welkom heet: Yves VELTER, een goede bekende van Waterschoenen, met enkele typische doeken zoals we die in de loop der jaren leerden kennen en bovendien met een sculptuur in de hoek van de kamer.
Bij Yves Velter gaat het steeds over menselijke communicatie en vooral de onmogelijkheid om echt tot elkaar door te dringen. De gezichtsloze, quasi uniforme figuren van Velter verliezen zich in schijnaar zinloze, solitaire bezigheden (A practical solution for hesitation) of zien hun pogingen tot nader contact 'verdrinken' in het troebele water van de grote vergadertafel (zoals in Gaze of hesitation).
Yves Velter was in 2011 al eens te gast in Watou.
In het achterkamertje heeft zich eveneens een 'habitué' van Waterschoenen teruggetrokken: Sofie MULLER.
Zij presenteert de installatie 'Nucleus' uit de serie 'Psychonomics', waarmee ze vorig jaar uitpakte bij haar galerie Geukens & De Vil en nu nog tot 13 september in Museum FeliXart in Drogenbos staat.
Ook Sofie Muller is in Watou niet aan haar proefstuk toe (zie 2012).
Van Yves Velter en Sofie Muller naar Andy WARHOL is hier maar een kleine stap. Een kamer vol afdrukken van de serie 'Electric Chairs' is een tegelijk kille en kleurrijke registratie van een elektrische stoel waarmee in de VS de doodstraf uitgevoerd werd.
In combinatie met de holle afgietsels van vrouwenruggen ('Nursing Corps') van Chantal POLLIER baadt deze sterk verduisterde ruimte in een verontrustende sfeer.
Gelukkig is er de 'verzachtende' zin van Rutger KOPLAND:
"Tot ik je rug zag - alsof je iets wilde met mij
daarom streelde ik met mijn ogen je rug
ach, hoe lang al kende ik die.."
Martijn Engelbregt, niet storen, 2015, hout, verf, 5,7 x 4 m
"I'M NOT WORRIED ABOUT YOU" zegt Jeffrey Michael AUSTIN in zijn installatie in het PAROCHIEHUISJE en ik weet niet zo meteen of ik me daar nu gerust moet bij voelen of net niet. "YOU NEVER KNOW" voegt hij er even later aan toe, wat mijn verwarring nog wat groter maakt.
Mag ik de foto van Tom CALLEMIN, 'Man met kind' een portret noemen? De man bedekt met zijn ene hand zijn eigen gezicht en met de andere die van het meisje. Ze zijn allebei onherkenbaar geworden. Je kan een vader met zijn dochter vermoeden, maar misschien zijn er ook andere mogelijkheden...
En wat hebben die bergen aarde op de grond nog meer in petto dan de rook die af en toe ontsnapt als lag daar een vulkaar te broeden.? Sam DURANT is in elk geval duidelijk: 'What's Underneath Must Be Released and Examined to Be Understood' .
'Gerard', een levensechte sculptuur van Margriet VAN BREEVOORT staat er in elk geval onverstoorbaar bij. Je zou hem willen aanspreken en in de ogen kijken. Zo echt ziet hij er uit.
Zullen we dan toch maar in de tuin op het platform van kunstgras gaan liggen en onbekommerd naar de gedichten Luuk GRUWEZ gaan luisteren?
"Je kunt gaan liggen in een wei vol paardenbloemen.
grashalm tussen de lippen, hommels die gonzen, koe
die nog staat na te loeien in onpeilbare klachten..."
Ies Schute, Sing for the moment, 2015, tekeningen,
variabele dimensies, A4
Op het einde van de straat volgen we de pijltjes naar het BRENNEPARK, een nieuwe locatie in het tentoonstellingsparcours. Daar worden we meteen aangetrokken door het grote, rode bord met witte lettters in de verte: NIET STOREN. Deze boodschap van Martijn ENGELBREGT staat op de voorlopige grens tussen het aangelegde parkje en de velden verderop, tussen cultuur en natuur.
In het park staan ook de telefooncellen waarmee je 'contact' met een aantal dichters kunt maken. Tijdens de editie 2013 stonden ze voor de kerk opgesteld.
Ook de 'Observer' of metershoge 'uitkijkstoel' van Jonas VAN PUT vormt hier een baken.
*
De KELDER VAN DE BROUWERIJ is telkens een belangrijk punt in het parcours van Watou. Menig kunstenaar heeft er de voorbije jaren licht in de duisternis gebracht. Met de komst van Hans OP DE BEECK , die er zijn 'duistere, raadselachtige animatiefilm' NIGHT TIME brengt, is dat zeker niet anders.
De film is een in elkaar overvloeien van schitterende zwart-wit aquarellen.
In 2011 wist hij (in een achterkamer van de Douviehoeve) ook met zijn film 'Staging Silence' onze aandacht vast te houden.
Hans Op De Beeck, Still uit 'Night Time', 2014
Tijd voor het KLOOSTER, waar ons allereerst het onmogelijke licht van Vadim FISHKIN wacht: UNPLUGGED.
Boven heerst de natuur, met op kop het werk van HERMAN DE VRIES, die we zopas nog in het Nederlandse Paviljoen op de Biënnale van Venetië aan het werk zagen. Deze van oorsprong plantkundige toont hier een overzicht van zijn werk, vanaf de collages trouvées uit de jaren 70 tot vandaag.
Centraal staat de installatie 'The Bundles', een archiefrek 'waarin natuurlijke materialen bewaard worden om er in de toekomst nieuw werk mee te maken en dat tegelijk als een zelfstandig kunstwerk getoond wordt. Het is letterlijk een werk in de tussentijd.'
Let ook op het poëtische, sculpturale werk en de even kleurrijke ingrepen op papier van Anna HEPLER, waarbij de driedimensionale vormen in plastic de basis vormen.
Geurkunstenaar Peter DE CUPERE nodigt de bezoekers uit tot het noteren van hun gevoelens bij verschillende geuren die hij aanbiedt in zijn 'laboratorium' THE SCENT READER.
Noteer ook de fotografische momentopnamen 'Eb and Flow' van Linda VAN BOVEN , duik het bos in met Carl SCHRÖDER en zoom in op de poëtisch-wetenschappelijke ingrepen van Frie J. JACOBS 'om de wereld en de natuur te redden'.
Kristof Kintera, Demon of the Growth II, 2013/2014
mixed media, metalen structuur, ballen, 7 x 8 x 9 m
Nu maken we weer een korte wandeling naar het HUISJE KLEINE MARKT. Daar wacht ons de getekende dagboekwereld van Ies SCHUTE.
De hele voorkamer is 'behangen' met tientallen, honderden bladen (A4) uit haar serie 'Sign for the moment'.
(In gedachten leg ik de link met het werk van Arpaïs Du Bois.)
In het achterhuis zien we de sobere, in zichzelf gekeerde menselijke figuren van Katrin DEKONINCK.
*
We eindigen onze wandeling met een paar exuberante sculpturen en een wel/niet (schrappen wat niet past) mis te verstane boodschap in de KERK.
Links vooraan pakt Kristof KINTERA uit met een monumentale, veelkleurige ballensculptuur: DEMON OF THE GROWTH II. Het werk begon klein, maar groeide in de handen van de kunstenaar steeds verder tot een monumentaal geheel van 'oncontroleerbare moleculen'.
Het neonwerk 'Wait Here' van Tim ETCHELLS zorgt in dit kerkinterieur vanzelfsprekend voor een extra dubbele bodem.
'WAIT HERE
I HAVE GONE
TO GET HELP'
U bedenkt ongetwijfeld een aantal betekenissen en richtingen, al koppel ik het zelf ook nog graag aan de (ongetwijfeld in de praktijk noodzakelijke) boodschap op het altaar...
Ik hoop dat u genoten hebt van de wandeling door Watou, dat u net als in de assemblage 'My Beautiful Mistake' van Tim NOBLE & Sue WEBSTER het evenwicht hebt weten te bewaren.
KUNSTENFESTIVAL WATOU
tot 30 augustus 2015
woensdag tot zondag: 11 tot 19 uur
maandag en dinsdag gesloten, bealve op feestdagen
INFO
Art Spotter voor WATERSCHOENEN
