Michel François in het SMAK met 'Plans d'évasion'

Het SMAK lijkt dezer dagen meer dan ooit de 'speeltuin' van Michel François (°1956). Naast het tentoonstellingsproject 'Faux Jumeaux', waarvoor hij als curator al meer dan een jaar de beschikking krijgt over enkele zalen op de benedenverdieping, wordt nu de complete bovenverdieping gebruikt voor een overzicht van 25 jaar artistieke activiteit van deze 'wonderlijke' kunstenaar.

De aanwezigheid van Michel François in het SMAK begint eigenlijk al met de projectie op de muur achter de ontvangstbalie: twee handen creëren in perfecte symmetrie (ontstaan door spiegeling) een ingewikkelde vorm door het plooien van een folie.

De toon is meteen gezet!

Met 'Plans d'évasion' neemt hij ons mee in zijn artistieke labyrint, waarin symmetrie en recyclage tegelijk zorgen voor ordening en verwarring in een bevreemdende beeldende sprookjeswereld.

De titel van deze tentoonstelling is ontleend aan de titel van een boek: 'Plan de evasion' (1945), een roman van de Argentijnse schrijver Adolfo Bioy Casares (1914-1999) (in het Nederlands vertaald als 'Ontsnapping van Duivelseiland' - Meulenhof, 1974).

Het zoeken naar een ontsnappingsroute impliceert het verdwaald zijn, de labyrintische gedachte, maar ook de zoektocht naar de relatie tussen object, lichaam en realiteit... met andere woorden 'het leven zoals het is of zou kunnen zijn'. Of betreft het hier toch een (per definitie) vreemde droom waaruit je enkel kan ontsnappen door wakker te worden?

*

Nu was Bioy Casares ook nog eens een vriend en geestesgenoot van Jorge Luis Borges. Samen schreven ze bovendien heel wat boeken. Borges is als het ware synoniem voor 'labyrint' en hij werd dan ook een referentiepunt voor heel wat auteurs. Wie ooit 'De naam van de roos' (Bert Bakker, 1984) van Umberto Eco gelezen heeft (of de film gezien), herinnert zich ongetwijfeld de blinde ziener Jorge van Burgos, een duidelijke allusie op de schrijver Borges, die zelf op latere leeftijd blind werd. Eco baseerde overigens zijn boek op 'De bibliotheek van Babel' door Borges.

Nog veel dichter in het literaire geheugen ligt 'De schaduw van de wind' (Signature, 2004) door Carlos Ruiz Zafon, die voor het openingsverhaal 'Het Kerkhof der Vergeten Boeken' rechtstreeks te rade ging bij 'De bibliotheek van Babel' door Borges.

Met deze vergelijkingspunten staat U nu bij de ingang van het labyrint van Michel François. Bent U klaar om binnen te stappen in zijn wereld van beelden en vormen, associaties, tegenstellingen, symmetrieën, doorkijkjes, meditatieve ruimtes, expanderende vormen, wankele evenwichten,...?

Misschien blijft deze zoekende wandeling beperkt tot een esthetische ervaring, ofwel slaagt U erin door te dringen tot verborgen en wisselende betekenissen.

*

Welkom in de beeldenbibliotheek van Michel François

*

Michel François is als beeldenmaker een echte omnivoor. Hij maakt foto's, video's, tekeningen, sculpturen, objecten, installaties,... en door deze verschillende 'artefacten' op verschillende wijze met elkaar en met de tentoonstellingsruimte te laten dialogeren, creëert hij verschillende betekenissen.

In de grote centrale zaal krijgt U meteen zijn quasi complete beeldwoordenschat gepresenteerd. De opbouw van de zaal werd vanuit de vorige tentoonstelling bewaard, maar sommige muren werden bewust doorbroken om 'doorkijkjes' te creëren of relaties tussen tentoongestelde beelden mogelijk te maken.
De grote zaal vooraan is herschapen in een ruimte die twijfelt tussen het meditatieve en een wat onzekere neiging tot speelsheid. Op de muur tegenover de ramen is in het pleisterwerk hoog boven de vloer 'Pas tomber!' uitgekapt. Het plafond wordt gevormd door een raamwerk van draden waaraan ontelbare pluisjes van paardebloemen hangen. Hier recreëert hij de sfeer waarmee hij in 1999 de bezoekers van de Biënnale in Venetië de drang bezorgde om 'pluisjes te plukken'...

De kleine zalen aan weerszijden fungeren als symmetrische polen voor gelijkgezinde werken met een ongelooflijke expansieve uitstraling. Aan de ene kant is de ruimte volgebouwd met een (wankelbare?) constructie van metalen staven en magnetische bolletjes. Aan de overkant wordt de ruimte gevuld met een expanderend kluwen van een gigantisch lange flexibele buis. Inhoudelijk refereren zij, in mijn ogen, aan een wild uitlopende of een streng gestructureerde denkwijze... met elk hun eigen voor- en nadelen.
Hier worden klassieke sculpturale technieken als het omschrijven en het innemen van de ruimte op een schijnbaar eenvoudige, maar meesterlijke wijze gecombineerd.

In de andere symmetrisch gelegen ruimtes aan beide zijden van de grote centrale zaal, worden ook weer (op afstand) dialogerende beelden aangeboden. De toeschouwer kan hier optreden als go-between om de informatie van de ene naar de andere kant over te brengen.
De 'psycho jardin' die hij aan beide kanten gecreëerd heeft als een soort Zen-tuin, bevolkt hij telkens met storende elementen: aan de ene kant de cactussen, aan de andere kant de diepgevroren, maar langzaam ontdooiende inkt-adelaar die het maagdelijk witte veld van marmerpoeder steeds verder bevlekt.

Deze tentoonstelling bezoeken is als verloren lopen in Venetië met een stadsplan in de hand. Pas wanneer je de weg kwijt bent, ontdek je de plaatsen waar het toerisme eindigt en het echte leven begint.


Nog tot 10 januari 2010 in het SMAK

open van 10 tot 18 uur, behalve op maandag

www.smak.be