MIDDELHEIMMUSEUM: een wandeling in woord en beeld

Aan de basis van het Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst MIDDELHEIM ligt een internationale tentoonstelling van beeldhouwwerk, die in de zomer van 1950, onder impuls van de toenmalige Antwerpse burgemeester Lode Craeybeckx, in het pas herstelde Middelheimpark gehouden werd.

Londen (Batterseapark) en Arnhem (Park Sonsbeek) hadden in 1948 en 1949 al een gelijkaardige tentoonstelling georganiseerd, maar Antwerpen werd de eerste plaats waar uit dit initiatief meteen daarna een permanente collectie groeide. Aanvankelijk investeerde de stad zelf in de meeste beelden voor de collectie, die bovendien aangevuld werd met bruiklenen (o.a. Ministerie van Cultuur, KMSK Antwerpen), schenkingen,... en vanaf 1965 speelden ook de 'Middelheim Promotors' (de vriendenkring van het museum) een belangrijke rol in de verwerving van nieuwe werken.

Vanaf het prille beging werd gestreefd naar de opbouw van een 'moderne' collectie, met als uitgangspunt het werk van Auguste Rodin.

Voor de permanente collectie werd het park Middelheim-hoog gereserveerd (de kant waar het kasteel, de orangerie en het Braempaviljoen staan). Middelheim-laag aan de overkant van de straat werd tot 1989 voor de biënnales gebruikt.

Vanaf 1993 (toen was Antwerpen Culturele Hoofdstad) werd echter in dit laatste gedeelte ook een permanente collectie hedendaags beeldhouwwerk ondergebracht. De biënnalegedachte heeft bovendien plaatsgemaakt voor tijdelijke tentoonstellingen en het Middelheim ontplooit de laatste jaren ook initiatieven buiten het eigenlijke museum.

Het parkwachterspaviljoentje op Middelheim-laag

Sinds 2000 werd het museumterrein van Middelheim-hoog bovendien flink uitgebreid en o.a. voorzien van een nieuw depot (een ontwerp van de architect Stéphane Beel).

We maken een wandeling in woord en beeld langs enkele hoogtepunten uit de collectie. Tussendoor ontdekt iedereen vast zijn eigen favorieten.


In de verte het werk van Corey McCorkle

Via het grote hek stappen we binnen in de wereld van Middelheim-hoog. In het kasteel zijn plannetjes beschikbaar en kan je eventueel een 'audioguide' huren.

Je kan ook het plannetje via de museumsite afdrukken.

Ga in de site naar 'Bezoeken', kies vervolgens 'Uitleg en gidsen' en vervolgens 'Parkplattegrond'
Meteen rechts voorbij het hek worden we begroet door het assemblageportret van 'Lode Craeybeckx'(1972) door Vic GENTILS. Op de hoek links staat 'Het zotte geweld'(1912) van Rik WOUTERS.

Aanleiding voor 'Het zotte geweld' was een voorstelling van de toen beroemde danseres Isidora Duncan. Rik Wouters liet zijn favoriete model (zijn vrouw Nel) voor dit beeld poseren.

Even verder zie je twee figuren op een bankje zitten. De 'Koning en Koningin'(1952-53) van Henry MOORE beogen de uitbeelding van de begrippen koning en koningin: de met hun kroon vergroeide hoofden, de sobere statigheid van de zittende figuren, de realistisch uitgevoerde voeten die het contact met de echte wereld benadrukken,...

Wat later ontmoeten we de stamvader van de moderne beeldhouwkunst Auguste RODIN, vertegenwoordigd met zijn 'Balzac'(1892-97) (de schrijver Honoré de Balzac).

Rodin kreeg in 1891 de opdracht om een monument voor Balzac te maken, maar toen hij in 1897 eindelijk zijn defintieve versie voorstelde, werd deze door de opdrachtgevers geweigerd. Wat door Rodin gemaakt was als een vernieuwend beeldhouwwerk, was voor hen geen 'monument'.

U herkent hier in de buurt ook vast de goudkleurige 'Oneindige kronkel' '1953-56) van Max BILL, uiteindelijk de beeldhouwkundige verwezenlijking van een wiskundig begrip: de ring van Moebius of het Moebiusprincipe.

Of wat dacht U van een kardinaal door Giacomo MANZU in confrontatie met een vrouw in de zon door Floris JESPERS?

Even verderop staat een andere klassieker. 'Het grote paard'(1914) van Raymond Duchamp-Villon (overigens een broer van Marcel Duchamp) is een combinatie van paard en machine. De geest van het futurisme is hier onmiskenbaar aanwezig.

Breng ook een bezoek aan de containertoren van Luc DELEU. Van daaruit krijgt U overigens een schitterend uitzicht over het terrein met o.a. het depot van Stéphane Beel.

We gaan nu een eind verder in de richting van het Brampaviljoen en komen bij de 'Drie staanden' (hier in het gezelschap van een vierde) van Eugène DODEIGNE.

In het Braempaviljoen zelf gaat momenteel de tentoonstelling 'Camiel Van Breedam' door.

Bespreking in Waterschoenen

De achterkant van het Braempaviljoen

In de richting van de brug ontmoeten we deze zittende 'Roodhuid'(1976) van de Fin Arvo SUKAMAKI.

Eenmaal over de brug staan we meteen bij de Vrouwelijke rots'(1947-48), een taille-directe in kalksteen van Fritz WOTRUBA.

Op het centrale grasveld vragen Charles LEPLAE (met deze twee zwangere vrouwen), Barbara HEPWORTH, Ossip ZADKINE, nogmaals Rik WOUTERS (nu met 'Huiselijke zorgen' - 1913) en Constant PERMEKE onze aandacht. Maar ook 'Miss Televison'(1979) van Olivier STREBELLE toont vanaf de zijkant nog steeds een bijzondere aantrekkingskracht.

Klein en groot laten zich ook graag verleiden door de 'Ijsbeer' (1920-22) van François POMPON.

Tot daar een bijzonder kleine greep uit de collectie op Middelheim-hoog. In het kasteel kunt U nog terecht in de bookshop of voor een 'automatendrankje'. De orangerie herbergt ondermeer een documentatiecentrum/bibliotheek.

Het terras van het kasteel met werk van Henk Visch

Op het terrein van Middelheim-laag aan de overkant van de Middelheimlaan moet U zeker nog op zoek naar het werk van Juan MUNOZ, Bernd LOHAUS, Per KIRKEBY, Charles VANDENHOVE en heel wat anderen. Ook hier zal het museumplan U vast op weg helpen.

Het zuilenpark van architect Charles Vandenhove

U kan hier natuurlijk met een gerust hart even 'verdwalen' in dit parkbos...

MIDDELHEIMMUSEUM

Middelheimlaan 61

2020 ANTWERPEN

Alle info staat op de site waar ook het plannetje beschikbaar is.

Copyright beelden: Middelheimmuseum en kunstenaars


(c) foto's: artspotter