Valerius DE SAEDELEER (1867 - 1941) is een belangrijke naam in de Belgische kunstgeschiedenis. Hij zal uiteraard steeds verbonden blijven met de 'Eerste Latemse School' en zijn collega-kunstenaars George Minne, Gustave Van de Woestijne of Albert Servaes.
Zijn geboortestad Aalst (° 4 augustus 1867) waar hij zijn jeugd doorbracht en na een zwervend bestaan uiteindelijk in 1943 (twee jaar na zijn dood) herbegraven werd, koestert deze figuur en de collectie van zijn werken in het Stedelijk Museum 't Gasthuys.
Naar aanleiding van zijn honderdste geboortedag werd hij in 1967 geëerd met een grote tentoonstelling en de installatie van een bronzen gedenkplaat (ontwerp van Ignatius De Vos) op de hoek van de Nieuwstraat en het Vredeplein (tegenover de voormalige plaats van zijn geboortehuis).
In 1999 werd hij door Marc De Bruyn vereeuwigd in een imposant bronzen beeld op de Oude Vismarkt, vlakbij het Stedelijk Museum. Vanuit de De Saedeleerzaal zie je overigens het beeld staan en de schilder kan dus ook zelf een glimp van zijn werk opvangen via het steeds opengeschoven gordijn van dat ene raam.
Na lange periodes van bittere armoede en artistieke onzekerheid kwam in 1904 een ommekeer in zijn carrière. Onder invloed van de Vlaamse Primitieven en Pieter Breughel de Oude kwam hij tot een synthese in zijn werk en ontsnapte zo aan de invloed van zijn vroegere leermeester Franz Courtens.
Het schilderij 'Kalme avond aan de rivier' (in de collectie van het Stedelijk Museum) beschouwde hij als het eigenlijke begin van zijn artistieke loopbaan.
De tentoonstelling 'De Saedeleer revisited / Het landschap in de hedendaagse kunst' die nu in het Stedelijk Museum loopt, confronteert het oeuvre van Valerius De Saedeleer met dat van dertien hedendaagse kunstenaars. Deze methode levert voor de betrokken kunstwerken een soms indrukwekkende bonus op.
Waar De Saedeleer in zijn schilderijen het landschap als symbool op een ambachtelijke wijze benaderde, staan vandaag verschillende kunstenaars tegenover 'het' landschap met meestal nieuwe middelen en nieuwe processen. Toch is het eerste wat oud en nieuw bindt volgens mij te omschrijven als ambachtelijke manipulatie. De Saedeleer schiep voor zichzelf een mystiek beeld van de natuurlijke omgeving, vanuit een waargenomen realiteit, aangevuld met een artistieke visie.
Terwijl de hedendaagse kunstenaars over veel meer technische mogelijkheden beschikken, vertrekken ook zij toch meestal van het bestaande 'landschap' met als doel het zo goed mogelijk naar hun hand te zetten.
Dan nog kan dat zich vertalen in een (soms ogenschijnlijke) realistische weergave, dan wel in een herwerking tot op de grens van de abstractie.
(c) werk: Martijn Schuppers
De enige in het gezelschap die zijn werken volkomen uit het niets te voorschijn tovert is Martijn SCHUPPERS (NL,°1965). Door middel van verfmengsels (olie en alkyd) en oplosmiddelen creëert hij abstracte schilderijen die ruimtelijk-landschappelijke referenties oproepen.
Jan KEMPENAERS (°1968) weet in zijn foto's van (ik vermoed) Ierse landschappen een sfeer van rustige onthechting op te roepen, zoals je die ook in de landschappen uit de Vlaamse Ardennen bij De Saedeleer vindt.
Marc DE BLIECK (°1958) focust op de grootsheid van geconsacreerde (Amerikaanse / Spaanse) landschappen.
Met Stijn COLE (°1978) gaan we de conceptuele toer op. Hij presenteert o.a. een kleurenanalyse en interpretatie van het schilderij 'Boomgaard op het einde van de winter' uit de collectie van De Saedeleer. Naast een gescande zwart-wit versie van het schilderij presenteert hij een olieverfschilderij met blokjes in een opsomming van licht naar donker, van de in het schilderij aanwezige kleuren.
Laat U 'verleiden' door het sepia groeilandschap van Wout BERGER (°1949).
(c) Marcel Berlanger
Gerco DE RUIJTER (NL,°1961) fotografeert het landschap vanuit vogelperspectief, wat voor een totaal andere kijk zorgt.
Eelco BRAND (NL,°1969) toont ons met zoveel bravoure een virtuele wereld, dat we onvermijdelijk gaan twijfelen... of het toch niet echt zou kunnen zijn.
Marcel BERLANGER (°1965) blijft boeien in zijn getemperd-hyperrealistische, technisch hoogstaande schilderstijl van het landschap of elementen daaruit. Zijn 'Chêne' in de eerste zaal is indrukwekkend. De twee maal twee kleine werken in de tweede zaal zijn, ondanks hun formaat, gewoon overrompelend, mede door hun hoog Cézanne-gehalte.
Let in die tweede zaal ook meteen op de schilderijtjes van Heske DE VRIES (NL,°1954). Het zijn pareltjes in een schetsmatige, romantische stijl.
(c) Eelco Brand
Anne BOSSUROY (°1967) heeft hier haar eigen omgeving gebouwd (als een landschap in het landschap). Het is tegelijk een soort huis en een agora, staat mijns inziens symbool voor bescherming EN ontheemding en biedt toch ruimte voor haar subtiele picturale toetsen.
Achteraan, stevig achter glas, wacht Luc TUYMANS (°1958) met een dorpsgezicht dat, met zijn witte huisjes en massieve toren, onmiskenbaar refereert aan het polderdorp Lissewege, waar ook Valerius De Saedeleer nog gewoond heeft. Het dorp lijkt bij Tuymans verlaten, het centrale huis is in zichzelf gekeerd, laat geen indringers toe.
In dezelfde, maar ook letterlijk duistere sfeer beweegt zich het werk van Bert DE BEUL (°1961).
(c) Anne Bossuroy
In de eigenlijke museumzaal van De Saedeleer op de eerste verdieping komt de schilder zelf weer rijkelijk aan bod, al worden ook hier enkele rake confrontaties gepresenteerd.
Dan denk ik in eerste instantie aan Eric Jan VAN DE GEER (NL,°1965) die achteraan rechts (in de aanloop naar de donkere presentatieruimte voor de tekeningen van De Saedeleer) een coherente bijdrage levert met zijn gemanipuleerde foto's van voortuintjes (miniatuurlandschappen).
Het werk van Martijn SCHUPPERS in directe confrontatie met de 'brave' windmolens van De Saedeleer, zorgt dan weer voor 'peper' in deze door Jan DE NYS voorbeeldig in beeld gebrachte tentoonstelling. Het is geen retrospectieve, maar een 'introspectieve' tentoonstelling voor deelnemers en bezoekers.
(c) Eric Jan Van de Geer
Tot zondag 24 juli 2011 in
Stedelijk Museum 't Gasthuys
9300 AALST
dinsdag tot vrijdag: 10-12 en 13-17 uur
zaterdag en zondag: 14-18 uur
gesloten op maandag en feestdagen (2&12 juni,11&12 juli)
(c) Valerius De Saedeleer & Stedelijk Museum 't Gasthuys
Geen opmerkingen:
Een reactie posten